Kuran'da aynı şeylerin tekrarlanması doğaçlama olduğuna mı işaret?

- Sanki Hz. Muhammed onu (Kur'an-ı Kerimi) o an aklına gelen şeyleri söyleyerek yazdığını iddia edenlere ne cevap verirsiniz?

Değerli kardeşimiz,

- Her makam kendine mahsus bir söz ister. Kullanılan sözler içerisinde daha önce kullanılmış bazı ifadelerin de yer alması konuşmanın, lisanın, lügatin ve iletişimin doğal bir sonucudur.

Ancak her yerde bu ifadeler aynı manayı değil, makam denilen konuşmanın ortamına uygun manalar ifade eder. Fakat bunlar -hatiplerin, şairlerin ezberden tekrarladıkları türden- bir doğaçlama değildir. 

- Hz. Peygamber (asm) Efendimizin herhangi bir kitaba bakmadan ayetleri okuduğu doğrudur. Fakat bu okuma vahiy ile gelen, Cebrail ile kalbine ilka edilen ve hafızasına nakşedilen bir okumadır, yoksa bir doğaçlama değildir.

Meallerini vereceğimiz ayetlerde bunu görmek mümkündür:

“(Resulüm!) onu (vahyi) çarçabuk almak için dilini kımıldatma. Onu zihninde toplayıp okumanı sağlama işi bize aittir.  O halde onu okuduğumuz zaman sen onun okunuşunu takip et. Sonra onu anlatmak elbette bize aittir.” (Kıyame, 75/16-19)

mealindeki ayetlerde Hz. Peygamberin (asm) kendisine Hz. Cebrail (as) tarafından okunan ayetleri sükunetle dinlemesi, unutma endişesiyle vahiy tam bitmeden çarçabuk ayetleri ardından tekrar etmemesi tavsiye edilmektedir.

“Biz sana Kur'an okutacağız, artık sen unutmayacaksın. Ancak Allah'ın dilediği müstesna. Çünkü o, size göre açık ve net olanı da gizli olanı da pek iyi bilir.” (A’la, 87/6-7)

mealindeki ayetlerde Kur'an’ın Allah tarafından -Hz. Cebrail vasıtasıyla- Hz. Peygambere (asm) okutulduğu ve onun da bunu asla unutmadığı gerçeğine işaret edilmektedir.

Bu sebeple onun, tekrar gibi görünen ve irticali olarak seslendirdiği ifadeler doğaçlama bir nağme değil, hafızasında yer etmiş ve ezberinden tekrarladığı Kur'an ayetleridir. 

Kur'an’da yapılan kıssa, cümle, ifade, kelime tekrarlarının çok hikmetleri vardır. 

Bazı âlimlere göre, Kur'an'da özellikle peygamberlere ait kıssaların tekrarlanmasının üç hikmeti vardır:

"Birincisi: Bir yerde bir bölümü zikredilen kıssanın diğer bölümü ise başka bir yerde zikredilmiştir. Bu dış görünümü itibariyle bir tekrar gibi görünür.

İkincisi: Kur'an, fesahat ve belağatını göstermek için bir yerde uzunca anlattığı bir kıssayı, başka yerde çok veciz bir ifadeyle anlatır.

Üçüncüsü: Kıssaların zikredilmelerinde nübüvvetin, özellikle Hz. Muhammed (asm)'in nübüvvetinin, Allah'ın varlığı ve birliğinin ispatı, Allah'ın zalimleri cezalandırmaya kadir olduğunun ders verilmesi, İslam'dan önce yaşamış milletlerin başına gelen kötü akibeti göz önüne sererek, yeni inkârcıların uyarılması gibi değişik maksatlar vardır. Her bir yerde hikmete münasip bir tarzda adı geçen hususlardan birini veya birkaçını ders vermek için kıssanın tekrarı söz konusudur.” (bk. İbn Cüzeyy, Kitabu't-Teshîl li Ulûmi't-Tenzîl, 6)

Bu konunun daha geniş tahlilini görmek için tıklayınız:

- Kur'an'da bazı kıssaların, ayetlerin ve cümlelerin sık sık ...

- Kur'an'ın tekrar tekrar evrenin yaratılışındaki hikmetlere değinmesi ...

- İslam'da tekrarlamanın önemine dair ayet ve hadisler var mı ...

- Kur'an-ı Kerim'de ayetlerin tekrarlarının hikmeti nedir? Rahman ...

- Kur'an-ı Kerim'de peygamber kıssalarının tekrar edilmesinin hikmeti ...

- Kur'an'da tekrar edilen Hz. Musa ve Hz. Hızır hadisesi nedir ...

- Hz. Musa'nın kıssası Kur'anda neden sıkça tekrar edilmektedir ...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet