Kur'an-ı Kerim'de "Yerlerin ve göklerin yaratılması, insanların yaratılmasından elbette daha büyüktür..." (Mümin, 40/57) deniliyor. Bu büyüklük acaba hangi yöndendir?..

- En büyük ve en ilginç mucize insan değil midir?

Değerli kardeşimiz,

İlgili ayetin meali:

“Gökleri ve yeri yaratmak, insanları yaratmaktan daha büyük bir iştir, ama insanların çoğu gerçeği bilmezler.”(Mümin, 40/57).

Bu ayet-i kerime farklı şekillerde yorumlanmıştır:

a. Ayette yer alan “NAS=İnsan”dan maksat ahir zamanda gelecek olan deccaldir. Yahudiler, deccalin konumu aşırı bir şekilde büyütüldüğü için, bu ayette onlara cevap olarak yer ve göğün yaratılması ondan daha büyüktür, denilmiştir. Dolayısıyla, deccalin uluhiyet dava etmesi, gerçekte onda böyle bir vasfın olduğunu göstermez. Bu görüş Ebu’l Âliye’ye aittir.

b. Yahya b. Selam’a göre, ayette kureyş müşriklerinin öldükten sonra yeniden dirilmeyi inkâr etmelerine karşılık verilen bir cevaptır. Yani; kâinatın yaratılması, insanların yeniden diriltilmesinden daha büyüktür. O halde, evreni yaratan Allah insanları da diriltebilir.

c. Ayette insanlardan maksat onların fiilleridir. İnkârcılar, kaba kuvvetle müslümanları ezdiler, yurtlarından sürdüler ve bu kuvvetlerine dayanarak dinden yüz çevirdiler. İşte ayette “Allah’ın gökleri yeri yaratması, onların bütün işlerinden daha büyüktür. O halde, Allah’ın kuvveti onların kuvvetlerinden daha büyüktür. Öyleyse akıllarına başlarına toplasınlar, Allah’a teslim olsunlar, yoksa, onun kudretinin pençesinden kurtulamazlar."(krş. Maverdi, ilgili ayetin tefsiri).

Alimlerin önemli bir kısmı, ayeti (b) şıkkına uygun yorumlamışlardır(bk. Razî, İbn Aşur, ilgili ayetin tefsiri).

Bununla beraber, İnsanlara Allah’ın azamet ve kudretinin hatırlatılması için, koca kâinatın nazara verildiğini de düşünebiliriz. Koca Kâinatın yaratıcısı ve yegâne sultanı olan Allah’a karşı saygısızlık etmek, insan gibi aciz ve her şeyiyle Allah’a muhtaç olan bir varlığa yakışmaz. “Eserden müessire geçmek” kuralı çerçevesinde koca kâinata bakıp da Allah’ın büyüklüğünü anlamaları için böyle bir ifade tercih edilmiş olabilir.

Ancak, şunu da unutmamak gerekir ki, yerin ve göklerin yaratılışının daha büyük olması, onların insanlardan daha üstün olduğunu gerektirmez. Nice küçükler var ki, sanat değeri itibariyle çok büyüklerden daha büyüktür. Kaldı ki, insanda ruh, akıl, şuur, fikir, kalp gibi manevi donanımları itibariyle kazandığı ahsen-i takvim vasfı itibariyle kıyas kabul etmeyecek kadar mükemmel ve mükerremdir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet