İmam Gazali/Gazzali'nin dünyanın dönmesi hakkında görüşleri nelerdir?

Değerli kardeşimiz,

İmam Gazzâlî'nin dünyanın dönmesi hakkında açık bir ifadesine rastlayamadık. Ancak yerin yuvarlaklığından söz ederken dolaylı da olsa bu konuda görüşünü ortaya koyduğu söylenebilir. Konu ile ilgili ifadesi şu merkezdedir:

"Felsefenin kabul ettiği prensiplerin bir kısmı İslâm dininin temel esasları ile çelişmez. Meselâ diyorlar: Ay'ın tutulması olayı, arzın güneşle ay arasına girmesiyle ay ışığının görünmemesinden ibarettir. Çünkü ay, ışığını güneşten alır. Arz ise yuvarlaktır ve gök her taraftan onu çevrelemiştir. Matematik hesaplarla ispatlanmış bu çeşit gerçekleri din namına inkâr etmek dine karşı bir cinâyettir. Metotsuz bir tarzda dini savunanların zararları, metotlu bir şekilde dine hücum edenlerin zararından daha fazladır. Darb-ı meselde denildiği gibi: Akıllı düşman, ahmak dosttan daha iyidir." (Gazzâli, Tehâfutu'l-Felâsife, 80)

Bir taraftan dersler verirken, diğer taraftan da pek çok kıymetli kitap yazan İmam Gazzali’nin sahip olduğu üstün ilimler, döneminin Avrupalı filozoflarını her açıdan geride bırakır nitelikteydi  Örneğin, dünyanın yuvarlak olduğunu, karaciğerde kanın zehir ve mikroplardan temizlenip tazelendiğini, safra ve lenfle zararlı madde eriyiklerinin burada kandan ayrıldığını ve tüm bunlar olurken dalağın, böbreklerin ve safra kesesinin rollerini, kanın madde miktarlarındaki oranın değişmesi ile sağlığın bozulacağı gibi detaylı bilgilerini, bugünkü fizyoloji kitaplarında yer aldığı şekilde delilleriyle açıklıyordu  Bunlar gibi daha birçok ilmi konu hakkında kitaplarında bilgiler bulunuyordu

Kur’an-ı Kerim’de dünyanın yuvarlak olduğu ve döndüğü ifade edilmektedir:

"Dağları görürsün de onları donmuş sanırsın; oysa onlar bulutların sürüklenmesi gibi sürüklenirler. Her şeyi sapasağlam ve yerli yerinde yapan Allah’ın sanatıdır (bu)." (Neml Suresi, 27/88)

Kur'an, dünya merkezli bir evren modelinin benimsendiği bir çağda, dünyanın aslında bulutlar gibi hareket eden bir cisim olduğunu belirtmektedir. Ayette dünya kelimesi yerine dağ kelimesinin yer alması da ilgi çekicidir. Çünkü dağlar dünyadaki sabitliğin simgesidir. Sabit gibi gözüken dağların hareket etmesi demek, dünyanın hareket halinde olması demektir.

Resûlüllah Aleyhissalatü vesselam da günleri iyice uzun olmayan yerden çıkacak olan Deccalı haber verirken, "Deccalın bir günü sizin bir seneniz kadar uzun olacaktır. Sonraki günleri de beri geldikçe kısalacaktır", buyurduğunda sormuşlar: Ya Resûlâllah, bir günü bizim bir senemiz kadar uzun olacağını bildirdiğiniz o günde namazlar nasıl kılınacaktır?

Şöyle cevap vermiştir: "Takdir olunarak! Yani uzun günün saatleri takdir edilerek. Hesaplanarak." (Müslim, Kitabu’l-Fiten ve Eşrâtu’s-Sâat, 20)

Bu hadis-i şerif dünyanın yuvarlak olduğunu göstermektedir.

İslam Alimleri ise, dünyanın yuvarlak olduğunu, ya ifadelerini yazmak ve belirtmek suretiyle ya da sükut etmek ve susmak cihetiyle ittifak açıklamışlardır.

İmam-ı Şafii Hazretleri, "Dünyada bir vakitte beş vaktin namazı kılınır." demekle dünyanın yuvarlak olduğunu da ifade etmiş olmaktadır. Ayrıca namazın tüm rükünlerinde, kıbleye dönmek farzdır. Bu nedenle rüku ve sücudda da insanların kıbleye dönmeleri, ancak dünyanın yuvarlak olması ile mümkündür. (bk. Nursi, Muhakemat, Birinci Makale; Şualar, On Dördüncü Şua)

İlave bilgi için tıklayınız:

- Kur'an-ı Kerim'de Dünyann yuvarlak olduğunun belirtilmesi...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet