Hangi tefsiri tercih etmeliyiz?

- Nur Suresi 1. ayette Allah Nur suresi için kesin ve belli hükümler koyduğunu söylüyor. Nur Suresi 3. Ayette ise: Zina eden birinin kendisi gibi zinakar biriyle ya da müşrik biriyle evlenebileceğini söylüyor. Ama 3. Ayet farklı şekilde yorumlanıyor: Diyanetin sitesinde bunun evlilik değil cinsel birliktelikten bahsettiği söylenmiş ve yine diyanetin sitesinde bazı tefsircilerin de bunu zinakar ile zina etmeyenin tövbe etmediği sürece evlenemeyeceği şeklinde yorumladıkları bilgisi verilmiş.
- İlk sorum: Biz Müslüman kullar olarak hangi tefsiri tercih etmeliyiz?
- İki tefsirden herhangi birini tercih etsek ve yaşasak, mesuliyeti olur mu diğerini tercih etmediğimiz için?
- İkinci sorum: Allah 1. ayette kesin ve belli hükümler koyduk demesine rağmen, 3. ayetten farklı hükümler çıkarılıyor. Bunun sebebi için Kuran'ın evrensel oluşundan dolayı farklı manaların çıkması doğal mı?
- Evrensel oluşu farklı yorumları açıklıyorken, 1. ayette kesin ve belli hüküm koyduk kısmını açıklamıyor gibi geliyor. Çünkü kesin ve belli bir hüküm, bir tane net hüküm anlamına gelmez mi?
- Kafam karıştı işin içinden çıkamadım. Hem ayeti kendim yorumluyorum günaha/küfre mi girdim diye tedirginim. Hem de Kuran’ın evrenselliği bu ayete ters değil mi diye düşünüp dilim ile demiş olmanın beni imanımdan etmiş olmasından korkuyorum. Halim nedir ve 2 sorumu cevaplar mısınız?

Değerli kardeşimiz,

İlk sorunun cevabı: 

İslam’da, insanların gücünün üstünde olan bir sorumluluk onlara yüklenmez. (bk. Bakara, 2/285)

Nefsü’l-emirde bir şeyin iyi veya kötü, mükemmel veya noksan olduğunu bilmemiz mümkün değildir. O halde, iki tefsirden birini -araştırdıktan ve bilenlere sorduktan sonra- tercih etmekte bir sakınca yoktur. Yeter ki tercih yaparken gereken şartları yerine getirelim. 

- Ayrıca tercih ettiğimiz bir tefsirde kafamızı kurcalayan bir husus varsa, onu bilen birinden sorarak veya başka tefsirlere bakarak tatmin edici bilgiye ulaşabiliriz.

- İşin uzmanı olmayan kimsenin, doğrudan Kuran’dan veya hadisten hüküm çıkarması isabetli değildir. Fakat tefsir ve hadis şerhlerinden de akaidi ve fıkhi hükümleri çıkarmak riskli olabilir. Bu sebeple bu kitapları genel bilgiler öğrenmek için okumalıyız. İnanç ve hükümlerle ilgili bilgi için, kelam ve fıkıh kitaplarına bakmak gerekir.

Hususi bir hükmü öğrenmek için, bilen bir uzmandan öğrenmek daha isabetlidir. 

İkinci sorunun cevabı:

Kuran’ın evrensel olması, kıyamete kadar gelen bütün asırlara bütün kesimlere hitap etmesi, onun geniş kapsamlı olmasını gerektirir. Böylece yediden yetmişe, her insan kendi kapasitesine göre Kuran’da dersini ve hissesini alsın.

Kuran’da farklı yorumların yapılması bu geniş kapsamın zorunlu bir sonucudur.

İlgili ayetlerin meali şöyledir:

“(Bu), indirdiğimiz ve (hükümlerinin tatbikini) farz kıldığımız bir sûredir. Düşünüp öğüt alasınız diye içinde apaçık ayetler indirdik.” (Nur, 24/1)

“Zinakâr erkek; zinakâr veya müşrik bir kadından başkasıyla evlenemez. Zinakâr kadın da zinakâr veya müşrik bir erkekten başkasıyla evlenemez. Çünkü bu (evlenme şekli) müminlere haram kılınmıştır.” (Nur, 24/3)

Bu ayette yapılan en sahih yorum şöyledir:

“Genel teamül ve tedavül olarak zinakâr erkek kendisi gibi zinakâr kadınlarla evlenmek ister, ona meyleder. Keza zinakâr kadın da kendisi gibi iffetsiz olan erkeklere daha fazla rağbet gösterirler.”

Bunun anlamı şudur: İffetli erkek ve kadın, iffetsiz erkek ve kadınla evlenebildiği gibi, aksi de mümkündür. Ancak ayette “eam-eğlab” denilen büyük çoğunlukla ve iffetsizlerin genel ahlakına göre herkes kendi türünden olanlarla evlenmek ister. Nitekim “Her kuş kendine benzeyen kuşlarla arkadaşlık eder.” diye bir söz vardır. İşte ayette bu hususa işaret edilmiştir. (bk. Razi, Meraği, ilgili ayetin tefsiri)

Asıl vurgulanan husus, imanla şirkin, zina ile iffetin bağdaşmayan unsurlar olduğudur.

Ancak bu mananın yanında ayetin ifadeleri başka yorumlara da müsait olduğu için, değişik tefsir beyanları ortaya çıkmıştır.

İlk ayette hükümlerin kesin olması, Allah’ın ilminde kesin olması anlamına gelir.

Üçüncü ayette ise, insanların farklı yorumlarına müsait olduğuna işaret edilmiştir.

Bunun için bir çelişki söz konusu değildir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet