Hafs bin Süleyman cerh edildiği halde, kıraat konusunda neden güvenelim?

- ​Malumdur ki başta Yahya bin Main olmak üzere pek çok alim Hafs'ı şiddetle cerh etmiş. Şu halde onun naklettiği kıraate nasıl güveniriz?

Değerli kardeşimiz,

Hafs b. Süleyman, Ebû Ömer Hafs b. Süleymân b. el-Mugīre el-Esedî (ö. 180/796), Kıraat-i seb‘a imamlarından Asım b. Behdele’nin iki râvisinden birisidir.

Öncelikle ifade edelim ki, bir alim bir konuda uzman ve güvenilir olduğu halde, başka bir konuda yeterli derecede uzman olmayabilir. Nitekim fıkıh konusunda uzman olan bir alim, tarih konusunda uzman olmayabilir.

Bu durum sadece dini ilimlerde değil fen bilimlerinde de geçerli olan bir durumdur. Örneğin meşhur bir beyin cerrahı, kalp ameliyatı yapamayabilir. Kalp ameliyatındaki yetersizliği, onun beyin cerrahlığındaki uzmanlığına asla zarar vermez.

İşte Hafs da kıraat ilminde uzman ve hüccet kabul dilmiş, ancak hadis ilminde zayıf olduğu söylenmiştir.

Nitekim, Hafs hakkında ileri sürülen görüşleri değerlendiren Zehebî onun kıraat ilminde hüccet, hadiste zayıf olduğunu, çünkü bunlardan birincisini çok iyi bildiğini, diğerinde ise yetersiz kaldığını, ancak şahsiyeti ve ahlakı itibariyle doğru sözlü bir kimse olarak tanındığını söylemiştir. (Mizanü’l-iʿtidal, 1/558)

Hafs Kur'an kıraatinde hüccet sayılmış, özellikle Asım b. Behdele’nin kıraatini rivayetteki güvenilirliği ve hıfzının sağlamlığı üzerinde kaynaklarda ittifak edilmiştir.

Yahya b. Main’in belirttiğine göre Eyyüb b. Mütevekkil, Hafs’ın kıraatinin Asım’ın diğer ravisi Ebu Bekir b. Ayyaş’tan daha sağlam, ancak Ebû Bekir’in Hafs’tan daha güvenilir olduğunu söylemiştir. (Hatîb, Tariḫu Baġdad, 8/186)

Muhammed b. Yezîd er-Rifâî de Kufe’de Asım kıraatini en iyi bilenin Hafs olduğunu, Ebu Bekir’in ondan sonra geldiğini belirtmiştir. [Dani, Câmiʿu’l-beyan (haz. Kemal Atik, doktora tezi, 1982), 1/49]

Hatib el-Bağdadî, eski alimlerin Hafs’ı Ebu Bekir’den hıfz bakımından üstün saydıklarını ve Asım’dan öğrendiklerini iyi zabt ettiği hususunda ona güvendiklerini kaydetmiştir. (Tarihu Baġdadi, 8/186)

Özetle Hafs, Kur'an kıraatinde hüccettir. Hadis ilminde zayıf olması, onun Kur'an kıraatindeki güvenilirliğine asla zarar vermez.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet