Fiziksel olmayan tanrı, nasıl karar verir? Bizi neden kendisini anlayabilecek şekilde yaratmamıştır?

- Tanrı (tanım gereği) fiziksel değildir-Tanrı düşünebilir karar verir, iradeye sahiptir. Düşünme (ya da karar verme, irade) eylemi beyinde gerçekleşen bir eylemken fiziksel olmayan tanrı nasıl düşünür, karar verir, iradeye sahiptir?
- Bu soruya "Bunu bilemeyiz, aklımız ermez" gibi bir cevap verecek olursanız, ona inanmadığımız için bizi yakmaması doğal sonuç olmaz mı (sonuçta ona aklımız yetmiyor)?
- Veya neden bizi onu anlayabilecek şekilde yaratmamıştır?

Değerli kardeşimiz,

Allah,

“O’nun benzeri hiçbir şey yoktur.” (Şura, 42/11) ve
“De ki o eşi benzeri olmamakla tektir." (İhlâs, 112/1)

ayetleriyle kendini bize tarif eder. Bu ve benzeri ayetlerle, O’nun hakkında ancak böylesi bir hükmün doğru olacağını ortaya koymaktadır.

Dolayısıyla “Allah fiziksel değildir” dediğimizde, zihnimizdeki “fiziksel olmamak” manası ile de hiçbir bağıntısı yoktur. “O’nun benzeri olmamak” ifadesi zihinde olumlama ya da olumsuzlama şeklinde açığa çıkan tüm kategorik analojileri devre dışı bırakmaktadır.

Karar verme, düşünme gibi yetiler bizim varlık alanımıza aittirler. Bu açıdan Allah ile ilgili kendimizce olan tüm çıkarsamalarımız insan biçimli bir sınırlılığa mahkûm olacaktır.

Güneşin ışıklarını yansıtan aynadan yola çıkarak, güneşin de büyükçe bir aynadan ışık aldığını düşünmediğimiz gibi, Allah’ın da bizi yaratmasından yola çıkarak O’nun bizim niteliklerimiz ile vasıflı olması ya da buna bağlı olarak olmaması düşüncesine geçemeyiz. Allah’ın sıfatları için kullanılan örneğin irade sıfatı gibi, “mutlak, salt” gibi terimler bu sıfatların Allah’a özgün bir tekillikte ve tanımsızlıkta olduğunu belirtmek içindir.

Sonuç olarak O’nu bilemiyor oluşumuz, O’nu kendimiz ve yaratılmışlara benzetmek yolu iledir. Aklımız başka bir irade tarafından yaratıldığımızı anlamamıza yetmektedir. Dolayısıyla güçlü bir şekilde yaratılan aklımız, bu yaratıcının her bakımdan eşsiz ve benzersiz bir tekilliğe sahip olması gerektiğini de anlamaktadır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet