Çok kindarım, ne yapmalıyım?

- Çok kindarım, ne yaparsam yapayım unutamıyorum. Öfkeme de engel olamıyorum. Sürekli kafamda birileriyle kavga ediyorum. Affettim diyorum ama bakıyorum ki hala affetmemişim. Ne olur yardım edin.
- Ben Müslüman değil miyim?
- Kindar öfkeli Müslüman olur mu?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Allah’ın bize verdiği duyguların tümü de bir hikmete binaen yaratılmış olup, iki dünya hayatımızın saadeti için gerekli olan nimetlerdir.

Öfke duygusu da bunlardan olup doğuştan gelen, bireyin maddi ve manevi bütünlüğünü koruması için, diğer temel duygular gibi gerekli olan duygulardır. Kişinin kendisinin, çevresinin veya başkalarının yaşamını, onurunu, mülkiyetini, özgürlüğünü korumak amacıyla zaman zaman bu duyguya başvurmak durumunda kalır.

Dolayısıyla dinimiz İslam'ın haram kıldığı şey, duyguların yaşanması değil, zararlı bir şekilde yaşanması, aşırı uçlara kaçılmasıdır. Örneğin öfke yerinde kullanılmazsa ya da gereğinden fazla aşırı yaşanırsa kin doğurur ve yıkıcı sonuçlara neden olur.

Anlaşıldığı gibi bir Müslüman da haliyle öfke ve kin duyabilir, ama bunları iki dünya huzurunu, dinini, sağlığını, ailesini vb korumak için uygun şekilde yönlendirmesini bilir. Çünkü insan ilişkilerinde yıkıcı olan öfke, çoğunlukla normalde ifade edilmeyen veya kişinin bastırdığı küçük öfkelerin belirli bir zaman sonra volkan gibi patlamasıdır. Oysaki öfkeye neden olan sıkıntılar zamanında ölçülü bir şekilde dile getirilse, belki o büyük yıkım da olmayacak.

Bunların dışında bazı insanlar, genetikleri, çocukluk ve yetiştirme biçimleri ve bu süreçte yaşadıkları olumsuz olaylardan, engellemelerden, yoksun bırakılmalardan, kısıtlamalardan dolayı, diğerlerine göre daha öfkeli, daha kindar olabiliyorlar. Affetmek onlar için daha zor olabiliyor. Bu da onların imtihanıdır. Öfkelerine hakim oldukça, imtihanı kazanmış ve makamlarını yükseltmiş olacaklardır.

Öfke duygusu ile imtihan olanlar en azından kendilerini tanırlar ve zayıflıklarının farkında olurlarsa sorunlarının çözümü için büyük bir adım atmış olurlar. Çünkü kişi, aşırı olan öfkesini ve kin duygusunu fark eder ve kabul ederse, onu kontrol etmesi, frenlemesi, istediği gibi yönlendirmesi daha kolay olur. Gördüğümüz kadarıyla siz de bunun farkındasınız.

İfadelerinizden anladığımız kadarıyla sizi aşırı öfkeye ve kin tutmaya sevk eden şey, ikili ilişkilerinizden kaynaklanan sorunlara verdiğiniz aşırı olumsuz anlamlardır. Yani yaşadığınız ve görünüşte hoşunuza gitmeyen, sizi rahatsız eden olaylara, söz ve davranışlara olumsuz yaklaşmanızdır.

 Bu çerçevede size tavsiyemiz şunlar olacaktır:

- Olumsuz Duyguların Yönünü Değiştirin

Allah hakimdir, asla abes bir şey yaratmaz. Bu nedenle insanda bulunan öfke, kin ve nefret duygularının varlığı da bir nimettir. Ancak bunları uygun yerlerde ve yeteri kadar kullanırsak faydalı olur. Yoksa yanlış yerde ya da gereğinden fazla kullanırsak önce biz zarar görürüz.

Örneğin, şefkatli bir doktor, asla hastasına öfkelenmez ve kin duymaz, ancak onun hastalığına kızar ve tedavisine çalışır. Siz de öfke, kin ve nefret gibi duyguları insanlara değil, onların hatalarına, tabiri caiz ise manevi hastalıklarına yönlendirin ve elinizden gelirse şefkatle tedavi etmeye çalışın.

- Öfkenizi İçinizde Bastırmayın

İkili ilişkilerinizde, karı-koca, kardeş, anne-çocuk, kayınvalide/peder-gelin, komşu vb, ilişkilerinde sizi rahatsız eden ve süreklilik arz eden davranış ve sözlere karşı, kırıcı olmadan ve suçlamadan rahatsızlığınızı dile getirin. Örneğin “Dün bana şunu şunu söylediniz, şöyle şöyle davrandınız. Ben de bu davranışınızı şöyle anladım ve rahatsız oldum, kırıldım, gücendim.” gibi.

Böylece içinize atmadan, olayı büyütmeden dile getirmiş olacaksınız. Dolayısıyla büyük öfke patlamaları da olmayacaktır. Belki de yanlış düşündüğünüzü, karşı tarafın art niyeti olmadığını anlayıp iyice rahatlayacaksınız.

- Yaşadıklarınıza Aşırı Olumsuz Anlamlar Vermeyin

İnsanları rahatsız eden ve öfkelendiren şey, çoğu zaman karşısındaki kişinin söz ve davranışları değil, kişinin bizzat o olaya atfettiği aşırı negatif anlamlardır. Örneğin evli bir hanımın kocası, cep telefonuna şifre koymuşsa, hanımı bu durum karşısından kaygılanabilir. Ancak bunu “beni aldatıyor, sadakatsizlik yapıyor, gizli işler çeviriyor” vb şeklinde yorumlarsa aşırı öfkelenir.

Oysaki durumu kocasına sorup, onun verdiği cevap karşısında ona güvenir ve gerisi için de tevekkül ederse rahat olur.

Bunu diğer tüm ilişkilerinize uygulayabilirsiniz. Karşınızdaki kişinin söz ve davranışlarını elinizde kesin bir delil yoksa asla olumsuz değerlendirmeyin. Eğer rahatsız edici bir söz ve davranış varsa, o karşınızdaki kişinin kendi kişiliği, kimliği ve sorunlarıyla ilgilidir.

- Yaşadıklarınız ve Duyduklarınızla İlgili Zihnen Çok Meşgul Olmayın

İnsanlarla yaşadığınız olaylara dönük zihnen çok meşgul olduğunuzu tahmin ediyoruz. Zihin sürekli yaşanan sıkıntılı olaylarla uğraşırsa, olumsuz düşünceler ve duygularla âdeta yeni ve bambaşka bir hikaye yazar, kurgularsınız. Ve belirli bir zaman sonra, gerçeğe değil zihninde kurguladığınız, (uydurduğunuz) hikayeye inanır ve onu gerçek zannederek öfke patlamaları yaşarsınız.

Eğer fazla bir şey elinizden gelmezse, bu kez de kin tutmaya başlar. Ve bu bir kısır döngüye dönüşür.

Zihnen meşgul oldukça, yeni hikayeler oluşturursunuz, yeni hikayeler öfkenizi daha da artırır, artan öfkeniz ve kininizle yanlış adımlar atar, karşınızdakini iyice kendinize düşman edersiniz.

Sıkıntılı olay, söz, davranış ve kişileri, mümkün olduğu kadar düşünmemeye, onlarla zihnen meşgul olmamaya çalışın. Bunun başlangıçta kolay olmadığını bilin, ama güçlü bir niyet ve çaba ile adım adım sorunu çözeceksiniz.

- Kendinize Dönük Manevi Yatırım Yapın, Bir Şeyler Üretin

Öfke ve kin, bazen de kişinin kendisini yetersiz, aciz hissetmesi, öz saygısının az olduğunu, değer görmediğini düşünmesinden kaynaklanır. Buna karşılık kendinize manevi yatırım yapın, bir şeyler üretin.

Örneğin kendin dünya ve ahiretiniz için bir şeyler yapın. Meslek kurslarına gidin, açık öğretimde yeni bir bölüm okuyun, dini sohbetlere gidin. Tefsir okuyun. Kur'an-ı Kerim’den ezberler yapın. Her gün bir küçük süreyi ezberlemeyi planlayın ve onu günde yüz defa tekrar edin. Güzel ve anlamlı şiirler ezberleyin. Ev hanımı iseniz, yeni bir yemek, pasta deneyin.

- Kur'an-ı Kerim ve Hadislerde Öfke, Kin ve Affetmeyle İlgili Yerleri Sık Sık Okuyun

Kendinize yakın bulduğunuz arkadaşlarınızla veya aile fertleriyle birlikte bunların üzerinde konuşun.

Göreceksiniz ki gün geldiğinde bu sözler sizde iyice yerleşmiş ve inanç haline gelmiş olacaktır.

- İnsanlara Daha Hoşgörü ile Yaklaşma Çalışın

Aşırı öfke ve kin duymak, bazı insanlarda hoşgörü ve empati eksikliğinde kaynaklanır. Bu tip insanların kesin doğruları vardır, hakperesttirler, haksızlığa asla tahammül edemezler.

Bundan dolayı da toleransları azdır.

Katı yaklaşımlar ise öfke ve kin doğurur.

Bundan dolayı diğer insanlara ve düşüncelerine karşı daha esnek olmaya, onları empati ile dinlemeye çaba sarf edin.

- Hissettiğiniz Duygulardan Dolayı Kendinizi Asla Suçlamayın

Kişinin dini konularda kendisini suçlaması ve aşırı derecede günahlar hissetmesi beraberinde bazı sıkıntıları da getirebilir. Onun için bu duyguları imtihan vesileniz olarak görün. Çünkü herkesin ağırlıklı olarak farklı bir konuda imtihanı var. Belki sizin de imtihanınız bu iki duygu iledir.

Bunun şuurunda olup bu duyguları adım adım istikametle yönlendirirseniz dünya ve ahiret imtihanını kazanmış olursunuz inşallah.

Elbette öfke ve kırgınlıklarımızdan kurtulmak, affetmek, negatif duygularımızı salıvermek söylemesi kadar kolay değildir.

Ancak unutmamalıyız ki eğer zor olanı yapamazsak, beden ve ruh sağlığımızı kaybetme riski ile karşılaşabiliriz.

Aslında bizler bu duygunun bizi kontrol etmesine engel olabilir, negatif etkileriyle başa çıkabiliriz. Yeter ki kendimize, değerlerimize, doğamızdaki iyilik ve üreticiliğe güvenelim. Yeter ki öfke duygumuzu doğru derecede, doğru zamanda, doğru maksatla ve doğru biçimde ifade etmeyi öğrenebilelim. Ve yeter ki gerektiğinde yardım almaktan çekinmeyelim.

Öfke ve kin duygusu sizi daha fazla rahatsız etmeye devam ederse, zaman geçirmeden mutlaka uzman bir psikologdan terapi almanızda fayda vardır.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Müslüman'ın Müslüman'a kin duyması caiz midir?

- Kin ve nefret duygularından nasıl kurtulabiliriz?

- Araf Suresi 43. ayette geçen "Kalplerinde kinden ne varsa hepsini ...

- Öfke nasıl kontrol edilebilir?

- Öfke kötü ise Allah neden bize bunu verdi?

- Öfke duygusunu tamamen yok etmek gerekir mi?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet