Burundan çıkan kuş rivayeti sahih mi?

- Hapşırma anında dua okuyanın sol burnundan çıkan bir kuşun arş'ın altına vararak kendisine mağfiret duası yapacağı dua sahih mi?
- Ebu Saîd el-Hudri ve İbni Abbas (Radıyallahu Anhüma)dan rivayet edilen bir hadis-i şerîfte Rasûlüllah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur:
 "Her kim hapşırdığı zaman: 'Hangi hal olursa olsun herhalükârda Allah'a hamd olsun. Allah, Muhammed'e ve Ehlibeytine salat etsin' derse, Allah onun sol burnundan -sinekten büyük çekirgeden küçük bir kuş çıkarır ki -o Arş'ın altında uçuşarak- 'Ey Allah! Bu sözü söyleyeni mağfiret eyle' diye duacı olur. (Kastallânî, Mesâlikü'l-hünefâ, sh: 414; Sehavi, el-Kavlü'l-bedi', sh:216:)

Değerli kardeşimiz,

- Öncelikle ifade edelim ki sahih kaynaklarda “Hapşırma anında dua okuyanın sol burnundan çıkan bir kuşun arş'ın altına vararak kendisine mağfiret duası yapacağı” ifadesine rastlayamadık. 

Sehavi de Ebu Said el-Hudri'ye dayandırdığı bu hadis rivayetine yer vermiş, bunu Deylemi'in rivayet ettiğini belirterek senedinde zayıf ravilerin bulunduğuna işaret etmiştir. (bk. Sehavi, el-Kavlu’l-Bedi, 1/225)

Ancak Sehavi’nin atıfta bulunduğu Deylemi’de böyle bir hadise rastlayamadık. Birçok kaynağı da ayrıca taradık fakat bu “burnundan çıkan kuş” misaline rastlayamadık.

- İbn Hacer el-Askalani’nin bildirdiğine göre, Hz. Peygamber (asm) Efendimizden gelen sahih haberlerde hapşıran kimsenin “elhamdulillah” veya “elhamdu lillahi ala külli hâl” veya “elhamdu lillahi rabbil-alemin” demesi sünnettir.

Bu hususu, İmam Nevevi, İbn Battal, Bezzar, Taberani, Tirmizi, Ebu Davud, Nesai, İbn Hanbel, İbn Sünni gibi hadis alimleri rivayet etmişlerdir. (bk. Fethu’l-Bari, 10/600)

Aksıran kişinin “elhamdülillâh” veya  “elhamdu lillahi ala külli hal” veya “elhamdu lillahi rabbil-alemin” demesi halinde yanında bulunanlardan birinin ona “yerhamükellah” (يرحمك الله) (Allah sana rahmetiyle muamele etsin) diye dua etmesi, İslam’ın muaşeret kurallarından sayılmıştır. Buna teşmîtü’l-âtıs denilmektedir.

Hatta teşmît, Müslümanın Müslüman üzerindeki haklarından kabul edilmiş ve bu hakkın dünyada yerine getirilmediği takdirde kıyamet gününde talep edileceği bildirilmiştir.

Aksırdığı hâlde hamdetmeyen ile hutbe okunurken aksırana karşılık vermek gerekmez. 

Bir rivayete göre de bu sonuncu dua, teşmîtin karşılığı olarak aksıran tarafından yapılır. Aksıranın “yağfirullahu lenâ ve leküm” (يغفر الله لنا ولكم) (Allah bizi de sizi de bağışlasın) şeklinde karşılık vermesi de uygundur. (bk. Ebu Davud, Edeb, 90)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet