Amellerin boşa gitmesi ne demektir?

- Bazı ayetlerde vurgulanan dünyada ve ahirette amelleri boşa çıkmıştır ifadesi ne demektir?
- Dünyadaki amelleri boşa çıkmakla ne kast edilmiştir açıklayabilir misiniz?

Değerli kardeşimiz,

Konuyla ilgili ayetlerden birinde geçen ilgili kısmın meali şöyledir:

“... Sizden de her kim, dininden döner ve kâfir olarak can verirse, artık onların bütün amelleri, dünyada ve ahirette boşa gitmiştir. İşte onlar, cehennemliklerdir. Onlar orada ebedi olarak kalacaklardır.” (Bakara, 2/217)

Kafirler, dünya hayatında "kardeşlik, velayet (birbirinin ve­lileri olmak), varislik, ganimet payı, evlenmenin caiz olması" gibi Müslümanlara mahsus bulunan haklardan ve ilişkilerden mahrum kaldıkları şeklinde anlaşılmıştır.

Ayrıca, ayetteki, “Onların bütün amelleri, dünyada boşa gitmiştir.” ifadesinin şu şekilde olması da mümkündür:

Onların, mürted olmalarından sonra Müslümanlara zarar vermeyi, Müslümanların din­lerinden çıkmak suretiyle onlara tuzak kurmayı istemeleri gibi, bütün bu şey­lerin hepsi batıl olmuştur. Çünkü Allah İslam'a yardım eden müminler vasıtasıyla İslâm'ı güçlendirdiği için, onlar hiçbir şey elde edemezler.

Bu açıklamaya göre onların "amelleri", dinden çıktıktan sonra yaptıkları işler manası­na gelir.

Onların amellerinin ahirette boşa çıkması ise, amellerin boşa gitmesini kabul edenlere göre,"İslam Dininden çıkmak, onların dinden çıkmadan önce yaptıkları ameller sebebiyle hak ettikleri sevabı iptal eder." manasınadır.

Amellerin boşa gitmesini kabul etmeyenlere göre ise, bunun manası şudur: "Onlar mürted olmalarından dolayı, ahirette hiçbir fayda ve mükafattan istifade edemezler. Aksine hak dinden çıkmalarından dolayı zararların en büyüğünü görürler."

Sonra Cenâb-ı Hak o büyük zararın nasıl olduğunu beyan ederek, “İşte onlar, cehennemliklerdir. Onlar orada ebedi olarak kalacaklardır.” Buyurmuştur. (bk. Razi, Mefatih, ilgili ayetin tefsiri)

- Hak dinden dönen kimse yeniden İslâm'a gelirse, ilk İslâmî hayatında yaptı­ğı sevaplarla ibadetler defterine yazılır, yeniden değer kazanır mı, yoksa araya giren inkar sebebiyle defterden silinmiş olduğu için boşa mı gitmiş olur?

Bu ayete göre mürted, yani İslam dininden çıkan kimse, bu hali üzere ölürse ameli boşa gitmektedir, ancak inkarından cayar ve yeniden İslâm'a dönerse amelleri boşa gitmeyecektir.

Konuyla ilgili baş­ka ayetlerde ise "hak dinden dönmenin amelleri boşa gidermesi", bu hâl üzere öl­me şartına bağlanmamıştır. (Maide, 5/5; Enam, 6/88; Zümer, 39/65)

Bu ayetleri bir arada değerlendiren ve farklı yorumlayan müctehid ve tefsirciler farklı sonuçlara ulaşmışlardır:

Ebû Hanîfe ve İmam Mâlik'e göre, hak dinden dönen kimsenin amelleri boşa gider, hak dine yeniden dönünce, daha önceden adak adamış ise yerine getirmesi gerekmez, haccetmiş ise yeniden hacca gitmesi gerekir...

Bu ayetteki şartı ve kaydı dikkate alarak diğer ayetleri de buna göre anlayan İmam Şafiî'ye göre, mürted hak dine ye­niden dönünce amelleri de onunla beraber döner ve boşa gitmez.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Bazı ayetlerde, kafirlerin yaptıklarının boşa gittiği vurgulanıyor. Ama ...
- Mürted olup İslam dininden çıkan bir kimse, tekrar Müslüman olursa ...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet