Allah'ın insan gibi bir nefsi var mıdır?

- Kur'an'da Hz. İsa hakkında, sen benim nefsimde olanı bilirsin ancak ben senin nefsinde olanı bilmem (Maide 116) buyuruyor.
- Bu nefis le bizim nefsimiz arasındaki fark nedir?
- Bizimde nefisimiz var Allah'ın'da nefsi var. Oysaki Allah'ın eşi ve benzeri yok. Bunu nasıl anlamalıyız?

Değerli kardeşimiz,

Nefis kelimesi, insan için genellikle duygu, istek ve arzuların mahzeni olan mekanizma için kullanılır. Bu manada Allah için “nefis” kelimesi kullanılmaz.

Nefsin diğer manası, bir şeyin varlığı, zâtı, özü, mahiyeti, hakikati gibi anlamalara gelir. Bu manalar itibariyle -yerli yerince olmak şartıyla- Allah için kullanılabilir.

Bununla beraber, İslamî Literatürde bunun da fazla kullanılmadığını görüyoruz. Ancak yine de -Nefis kelimesinin Allah için kullanıldığını- bazı ayet (Âl-i İmran, 3/28; Enam, 6/54) ve hadislerde görmek mümkündür.

- Maide suresinin 116. ayetinin ifadesinde yer alan “nefis” kavramı, “zat” manasına gelir.

Bununla beraber bu ifade bir “müşakele”dir. Yani, Hz. İsa bir insan olarak kendisi için “nefis” sözcüğünü kullandığı için, -bir beşer üslubu içinde- Allah için de aynı sözcüğü kullanmıştır. Bunun anlamı: “Sen benim içimdekini (gizli tuttuklarımı) bilirsin, fakat ben senin içindekini (bana bildirmediğin gizli şeyleri) bilmem” şeklindedir. Bunun daha da özeti şudur: “Sen benim bildiklerimi bilirisin, fakat ben senin bildiklerini bilmem.”

Müşakele sanatı değerli bir edebi sanattır. Buna göre, “Nefis” kavramı, Hz. İsa için hakikat, Allah için mecaz olarak kullanılmıştır. (krş. Zemahşeri, İbn Cüzey, Razî, İbn Aşur, ilgili ayetin tefsiri)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet