Allah'ın hakim isminin tecellisi ile ilgili, "Eğer hakîm ismi engel olmasaydı, Cenabı-ı Hakkın esması ve sıfatları heryeri ve her şeyi istila ederdi. Bir sınırı olmazdı." deniyor. Bu ne demektir? Burada Hakîm isminin rolü nedir?

Değerli kardeşimiz,

Allah br mahluku yaratırken birçok sıfatı ile yaratmaktadır. Mesela, Allah hayat verendir. Bütün varlıklara hayat verme kudreti vardır. Ancak hikmete uygun olarak taşlar gibi bazı mahlukata hiç hayat vermemiş, bazı mahlukata da belli seviyede hayat vermiştir. İnsanların, hayvanların, bitkilerin hayat mertebeleri farklı olması gibi. İşte bu Hayy isminin hikmetle tecelli etmesidir.

Allah her şeye kadirdir. Bu doğru. Ancak Allah’ın bir ismi daha vardır. O da Hakim ismidir. Yani abes iş yapmaz, yaptığı her işte bir maslahat ve fayda vardır. Örneğin kulaklarımızı, burnumuzu, el ve ayak parmaklarımızı daha fazla büyütmeye gücü yeter. Ancak hiç de hoş olmayacaktır. Bu açıdan Allah’ın kainatta yarattığı her şey yerli yerindedir. Hiçbir fazlalık veya eksiklik yoktur.

Diğer taraftan, dünya imtihan salonudur. Bu salonda herkes kendi iradesiyle ne isterse Allah onu yaratır. Bir insanın insanüstü bir şey yapması imtihan sıırına uygun değildir.

Ancak Allah Teala Hazretleri, bazen sevgili kullarına yaptıkları iyilkilere bir mükafat olarak bu dünyada bazı ikramlarda bulunabilir. Peygamberlerine mucize, veli zatlara da keramet vermesi gibi.

Bir diğer konu, bazı gerçekler vardır ki bunlar değişmez. Allah nasıl yarattı ise öyledir. Örneğin ağaçtan kuş beklemek uygun olmaz. Bunu gibi mucize ve keramet dışında, bir gerçeğin değişmesi Allah’ın Adil ve Hakim isimlerine aykırı olur. Bu açıdan Allah dilediğini yapar ve her şeye gücü yeter. Fakat hikmeti, adaleti ve imtihan sırrı neyi gerektiriyorsa o şekilde yapar.

Allah’ın esmasını ve bunların tezahuratını karıştırmak yanlış olur. Evet Allah her şeye kadirdir. Mesela insanlarda iki baş yaratmaya, bütün insanları bir anda halk etmeye, devamlı gece veya devamlı gündüz olarak günleri tanzime vesaire gibi. Fakat Hakim isminin iktizasiyle, tedricen ve zamanla meydana getirip en faydalı şekilde halk ediyor. Demek ki bir esma diğer esmayı tezahuratta takyit edebilir. Hikmete uygunsa, Hakim ismine muvafıksa kudret halkeder.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet