Allah için ezeliyet, zamansızlık ve zaman üstülük müdür?

- Allah devamlı yaratıyorsa, tabiat devamlı yaratılıyorsa, Allah her an yaratmada daimi hükümlü ise Allah için zaman kavramı nasıl yoktur? Allah zamandan nasıl münezzehtir?
- Hayy ve Kayyum isimlerini tefsir eden bu olaylarla "zaman" varlığın devamına ünvan olup ilahi iradenin daimi hükmüne ünvan olur ve böylece "zaman" ilahi hayata dair bir değer de olmaz mı?
- Zaman ilahi hayat için bir şey ifade etmez mi? Kök sorum: Allah için ezeliyet Büyük patlama ile yaratıldığını bildiğimiz zaman kavramının yokluğu olan zamansızlık, zaman üstülük müdür?
- Öyleyse Allah, cennet-dünya mekanlarında geçen zamanlar arasında bize nasıl herhangi bir kıyaslama sunabiliyor?

Değerli kardeşimiz,

Zaman ve mekan, yaratılmış varlıkla ilgili olarak bizim algıladığımız ilk niteliklerdir. Kuantum durumunda bu niteliklerin en küçük olduğu durumdan makro sistemdeki en büyük ölçeklerine kadar hepsi ilahi yaratmadan hasıl olmaktadır.

Zaman ve mekandan sonra sıcaklık, ışıma, yoğunlaşma, biçimler gibi nitelikler de söz konusudur.

Eğer ilahi yaratmadan hasıl olan fiilleri, tekrar olduğu gibi yaratıcıya döndürmeye kalkarsak, “yaratıcı” kavramında çelişkiye düşeriz. Yani zamanı yaratan yaratıcının, ilahi hayata ait bir değer olması, onun bir başlangıç ve sona sahip olması anlamına gelecektir. Çünkü zaman kavramı başlangıçsız ve sonsuz olamaz. Eğer olursa yani başlangıcı olmayan ve sonu olmayan şey, zaten süreç yani zaman değildir. Bu ezeliyettir ve zaman değildir.

Bu ezeliyeti kullanmamızın nedeni de bizde gözlemlediğimiz zamandan kaynaklanmaktadır. Yani bize nisbetle ezelidir. Kendine nispetle ya da kendine özgü tekilliğinde ise bunu da söyleyemeyiz.

Eğer başka türlü düşünülecek olursa, bu sonuçta insanı yarattığı için yaratıcının insan biçimli (antropomorfizm) olduğunu düşünmeye ya da kainatı var ettiği için yaratıcının tabiatın kendisi (panteizm) olduğunu varsaymaya değin gidebilir.

Ayrıca kullandığımız yaratma kavramı nitelik olarak bizim tecrübe ettiğimiz bir şey değildir. Yani Allah için yaratıcı dememiz bizim yapıp etmelerimizle, bizim üretmemizle benzerliği olmayan bir fiil demektir. Yoksa bizim bir şeyi örneğin bir sanat eserini yapmamız gibi değildir. Buna asla benzemeyen bir fiil demektir.

"Leyse kemislihi şeyün / Onun benzeri hiçbir şey yoktur." (Şura, 42/11)

İlave bilgi için tıklayınız:

- Allah zaman üstüyse, ayette neden zaman ile birlikte anılıyor?
- Allah'ın zamandan münezzeh olması ne demektir?
- Allah'ın ezeliyeti nasıl oluyor; akla tefhim ve takrib edecek bir misali ...
- Allah'ın ezeli ve ebedi oluşunu nasıl anlamak gerekir?
- "Allah için zaman yoktur" ne demektir?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet