Alemlerin rabbi ile senin rabbinim ifadesi çelişki mi?

- Musa (as) kıssasında Kasas 30; Taha 11-12 ve Neml 7-8’de çelişki var mı?
- Birinde alemlerin rabbi derken diğerinde alemlerin rabbiyim ifadesi mi geçiyor, diğerinde ateşin yanındakiler ve çevresindekiler diyerek başka bir cümle mi kullanılmış?

Değerli kardeşimiz,

İlgili ayetlerin mealleri şöyledir:

“Oraya gelince, o mübarek yerdeki vadinin sağ tarafından, (oradaki) ağaç yönünden kendisine şöyle seslenildi: 'Ey Mûsâ! Muhakkak ki ben yalnızca âlemlerin rabbi olan Allah'ım.'” (Kasas, 28/30)

“Onun yanına geldiğinde kendisine 'Ey Mûsâ!..' diye seslenildi. İyi bil ki ben, evet yalnız ben senin rabbinim; artık pabuçlarını çıkar, çünkü şu anda kutsal vadide, Tuvâ’dasın.” (Taha, 20/11-12).

“Bir zamanlar Mûsâ, ailesine, '(Şu uzakta) bir ateş bulunduğunu fark ettim. Size oradan bir haber ya da ısınmanız için ondan bir parça kor getireceğim.' demişti.  Oraya geldiğinde ona şöyle seslenildi: 'Ateşin yanındaki ve çevresindekiler mübarek kılınmıştır! Alemlerin rabbi olan Allah, her türlü noksanlıktan uzaktır!'" (Neml, 27/7-8)

Bu konuda şu noktalara bakmakta fayda vardır:

a) Kur’an’da îcaz/veciz/kısa konuşmak bir i’caz yani mucize parıltısıdır. Burada da Allah farklı ayetlerde farklı ifadelere yer vermiştir. Bunların hepsi de doğrudur ve bir çelişki yoktur.

b) Bu ayetlerde -Hz. Musa’ya hitaben- zikredilen ifadelerin hepsi de kullanılmıştır. Ancak her bir ayette makama göre ifadelerden biri kullanılmıştır.

c) Allah hem Rabbu’l-âlemindir (Kasas, Neml), hem Hz. Musa’nın Rabbidir. (Taha)

Kasas ve Neml suresinde Allah’ın, bütün kâinatın yaratıcısı ve idarecisi olduğuna vurgu yapılmıştır. Bu iki ayetin siyak ve sibak itibariyle belagat makamı, Allah’ın azametini nazara verilmiş ve Hz. Musa’yı terbiye edenin kainatı terbiye eden yaratıcı olduğu gerçeğine vurgu yapılmıştır.

Taha suresindeki makamın iktizasına göre, Hz. Musa ile konuşanın onu özel terbiye eden Rabbi olduğu gerçeğine dikkat çekilmiştir. Bu ifade ile Hz. Musa’nın orada hasıl olan korkularını izale etmeye ve ona güven telkin etmeye yöneliktir.

d. Bu ayetlerdeki farklı ifadeler ister hakikaten ayrı ayrı söylenmiş olsun, ister bir tek ifade kullanılmış olup diğerleri onun -tefennün sanatı içerisinde- bir versiyonu olsun fark etmez.

Eğer ifadelerin hepsi de orada söylenmişse bu takdirde anlaşılmayan bir şey yoktur.

Şayet bir tek ifade kullanılmış fakat ayetlerde farklı olarak ifade edilmişse, yine bunda bir sakınca yoktur. Bu takdirde farklı ifadeler birbirinin açıklaması olur. Zira, Alemlerin rabbi, Hz. Musa’nın da Rabbidir; Hz. Musa’nın rabbi Alemlerin de Rabbidir.

e) Allah kendisi için bazen gayb kalıbıyla O alemlerin rabbi diye bildirir, bazen de muhatap kalıbıyla "Ben Alemlerin rabbiyim" diye haber verir. Burada bir çelişki değil hitap farkı vardır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet