Akrabalarıyla ilgiyi kesenin ibadetleri geçersiz mi?

“Her cuma gecesi insanoğlunun amelleri Allah'a arz olunur. Yalnız sıla-i rahimde bulunmayanların amelleri kabul olunmaz." (Ahmed b. Hanbel, Müsned)
- Sılay-ı rahim yapmayanın ameli olmaz mı?

Değerli kardeşimiz,

Akrabalarıyla ilgiyi kesenin ibadetleri geçersiz olmaz. Ancak bir şeyin kemali her şeyiyle mümkün olduğu gibi, ibadetlerin kemali de elbette bütün ibadetlerin yerine getirilmesiyle mümkündür. Arabam var dediğimizde, onun gerekli bütün özellikleriyle varlığı akla gelir. Aynen bunun gibi, amel ve ibadet dediğimizde de elbette bütün yönleriyle anlaşılmalıdır.

Demek ki, akrabalarıyla ilgiyi kesen kimsenin amelleri ve ibadetleri geçerli ise de tam ve istenilen anlamda mükemmel bir ibadet olmaz demektir.

Ayrıca ibadetin sorumluluğundan kurtulmak başkadır, yapılan ibadetin Allah katında makbul bir ibadet olup olmaması ayrı bir konudur.

Şu halde, ibadeti yerine getiren kişinin ibadeti geçerlidir ve ibadet sorumluluğundan kurtulmuştur, ancak akrabayla ilgiyi kesmişse, o ibadetin Allah katında makbul bir ibadet olmayacağı söylenebilir.

Bu kısa bilgiden sonra detaya gelince:

"Sılayırahim" terim olarak “kan bağı ve evlenme yoluyla oluşan akrabalık bağlarını yaşatma, akrabalarla ilişkiyi sürdürme, haklarını gözetme, onlara ilgi gösterme, iyilik ve yardımda bulunma, ziyaret etme” şeklinde açıklanmaktadır.

Duaların kabul olmama sebeplerinden birisi de akraba ile bağını koparmayı düşünmek ve onların darılmasına yol açan bir şeyi istemektir.(1)

Allah Teâlâ varlıkları yaratınca akrabalık bağı ayağa kalkar, Arş-ı ala'ya sarılır ve "Beni koruyup gözeteni Allah da koruyup gözetsin. Benden ilgisini keseni Allah da ilgisini kessin."(2) diye dua eder.

Soruda da geçen ve senedi hasen ve kimilerince zayıf kabul edilen hadise göre, her perşembeyi cumaya bağlayan gece insanların yaptığı işler Cenab-ı Hakka arz edilir; fakat akrabasıyla bağını koparanların yaptığı iyilikler kabul görmez:

“Her cuma gecesi (perşembe akşamı), Âdemoğlunun amelleri (Allah'a) arzolunur. Yalnız, sılayı rahimde bulunmayanların amelleri kabul olunmaz."(3).

Bunun bir hikmeti, akrabalık bağının, Arş-ı ala'ya sarılarak yaptığı o dua olabilir.

Tabiinden bazıları perşembe günü ağlarlar ve şöyle derlerdi: "Bugün amellerimiz Allah'a (c.c.) arz olunuyor."(4)

Deylemi'nin rivayetinde “Allah (c.c.), kıyamet gününde, sılayırahimi kesenlerin ve kötü komşunun yüzüne bakmaz" buyurulur. Resûl-i Ekrem (asm), hısım ve akrabası ile bağlarını kesen toplumlara meleklerin inmeyeceğini belirtir:

"Şüphesiz melekler, sılayırahimi kesen bir topluluğa gelmezler."(5)

Diğer taraftan, dualarımızda, akrabayla alakayı kesmeyi istememek de sılayırahimden sayılır ve insanın, dualarının kabul olmasına vesile olur:

"Bir kul, günah olan veya akrabasıyla bağı kesmesine yol açan bir şey dilemedikçe yahut acele etmedikçe duası kabul olunur." Ashâbı Kirâm: "Ya Rasûlallah! Acele etmek ne demektir?" diye sorunca Hz. Peygamber: "Nice defalar dua ettim de Rabbimin, duamı kabul buyurduğunu gördüğüm yok, der. Nihayetinde bıkar ve duayı bırakır." buyurdu.(6)

Benzer bir hadis de şöyle:

 "Yeryüzünde bir Müslüman Allah'tan bir şey dilerse, günah bir şeyi istemedikçe veya akrabası ile ilgisini kesmeyi arzu etmediği sürece, Allah onun dileğini mutlaka yerine getirir veya ona vereceği şey kadar bir kötülüğü kendisinden giderir."(7)

Yine bununla ilgili olarak, Buhari'nin Sahîh'inde geçen, mağaraya sığınan üç kişiyle ilgili meşhur hadis vardır. Salih ameller vesilesiyle talepte bulunmanın örneklerinden birisi, işte mağaraya sığınan bu üç kişinin duasıdır. Bunlardan her biri yalnızca Allah'ın rızasını gözettiği önemli bir amelini zikrederek duada bulunmuştu. Çünkü böyle bir amel, Allah'ın, sahibinin duasının kabulüne vesile olacak bir sevgi ile sevip razı olduğu bir şeydi. Birisi annesine yaptığı iyiliği zikrederek, diğeri iffetini muhafaza etmesiyle, öteki ise emanete gösterdiği riayet ve iyilikseverliği ile duada bulunmuştu.(8)

Burada, annesine sılayırahimde bulunanın duası da kabul olmuştur.

Uzunca bir hadisin içinde geçen, Ebu Süfyan'ın (r.a.) Peygamber Efendimize (asm) söylemiş olduğu bir cümle de sılayırahim gibi salih amellerin, duaların kabulüne vesile olduğunu göstermektedir. Asr-ı saadet'te bir ara, insanların İslamiyet'ten yüz çevirmesi üzerine, Allah Resûlü beddua etmiş ve bunun akabinde kıtlıklar baş göstermişti. İnsanlar aç kalıp sıkıntıya düşmüşlerdi. Bunun üzerine Ebu Süfyan, Allah Resulüne gelip:

"ِYa Muhammed! Şüphesiz sen, Allah'a itaat ve sılayırahim emri ile geldin, (bunları getirdin). Ama senin kavmin, helak oldular, onlar için Allah'a (c.c.) dua etsen…"(9)

Görüldüğü üzere bu sözler bize, sılayırahimin hem ilk dönemlerde gelen emirlerden olduğunu hem de bu gibi salih amelleri yapan insanların, kavmi için yaptıkları duaların kabul olacağını göstermektedir.(10)

İlave bilgi için tıklayınız:

- İbadetlere vadedilen netice ve sevaplara kavuşmanın şartları ...

- Üzerinde kul hakkı olan kişinin duası kabul olmaz mı?

Kaynaklar:

1) Müslim, "Zikr", 92.
2) Buhârî, "Edeb", 13.
3) Müsned, II, 483, 484; Heysemî, Mecmeu'z-Zevâid, VIII, 151; Buhârî, el-Edebü'l-müfred, s. 61.
4) Hanbelî; Ravâiu't-tefsîr, Dârü'l-âsıme, Riyâd 1422, I, 224.
5) Heysemî, Mecmeu'z-Zevâid, VIII, 151; İbn Hacer, Fethu'l-bârî, X, 415.
6) Müslim, "Zikr", 92.
7) Tirmizî, "Da'avât", 115; Müsned, III, 18.
8) Buhârî, "Hars", 13; "Enbiyâ", 50; "Edeb", 5; Müslim, "Zikir", 100; Ebû Dâvûd, "Büyû‘", 29.
9) İbnü'l-Esîr, Câmiu'l-usûl, II, 348.
10) bk. Garibe Gül Kusursuz, Hadislerde Sılayırahim, Yüksek Lisans Tezi, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı Hadis Bilim Dalı.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet