Yalanın caiz olduğu yerlerde peygamberler yalan söylemiş midir?

- Yalanın caiz olduğu yerlerde Peygamber Efendimiz (sas) ve diğer peygamberler yalan söylemiş midir?

Değerli kardeşimiz,

Yalan söylemenin caiz olduğu yerde de peygamberlerin -doğru bir manaya işaret etmeksizin- söyledikleri bir yalanlarının olduğuna dair bilgimiz yoktur. Ve böyle bir yola başvurmalarının söz konusu olmadığını düşünüyoruz.

Nitekim Peygamberimiz (asm), “Sen de şaka eder misin?” sorusu üzerine şöyle buyurmuştur:

“Ben de şaka ederim, fakat haktan başkasını söylemem / doğrudan başkasını konuşmam.” (Tirmizî, Birr, 57)

Ancak, tevriye denilen, yani söylenenin dışında doğru bir manaya işaret eden ifadeler, yalandan sayılmaz. Mesela:

Enes nakleder:

Bir bedevi gelip Efendimiz (asm)'den binek olarak bir deve istedi. Efendimiz de: “Tamam, seni bir devenin yavrusuna bindireceğim.” buyurdular. Bedevî de bunu bir alaya alma sanıp, "Ey Allah’ın Resulü, deve yavrusunu ben ne yapayım." dedi. Efendimiz de “Her deve bir başkasının yavrusu değil midir?” buyurdular. (Tirmizî, Birr 57; Ebû Dâvud, Edeb 84, 92)

Zeyd b. Eelem anlatır:

Ümmü Eymen denen bir kadın gelip Rasulüllah’a, "Kocam sizi davet ediyor.", demişti. Allah Rasulü: “Senin kocan kim? Şu gözünde beyazlık olan adam mı?” dedi. Kadın, “Vallahi benim kocamın gözünde beyazlık filan yok.” deyince Efendimiz: “Hiç kimse yoktur ki, gözünün beyazı bulunmasın.” diye buyurdu. (Gazali, İhya, 3/129; el-Iraki, Tahricu Ahadisi’l-İhya / İhya ile birlikte)

Gazzalî, selefin yalan anlamı da içeren kapalı ifadelerden kaçınmayı tavsiye ettiğini belirttikten sonra, açık olsun olmasın her türlü yalan sözden sakınmak gerektiğini, zaruret halinde de açıkça yalan söylemek yerine dolaylı ifadelere başvurmanın daha az sakıncalı kabul edildiğini ifade etmekte, bu tür dolaylı anlatımlar için örnekler sıralamaktadır. Örneğin, birini mutlu etmek gibi sebeplerle kinayeli ifadeler kullanılabilir. Nitekim Hz. Peygamber (asm) yaşlı bir kadına, “Yaşlılar cennete girmeyecek.” dediğinde bununla cennette herkesin genç olacağını kastetmiş ve şöyle açıklamıştır: “O söylediklerim doğrudur. Çünkü Allah kadınları cennete koyduğu zaman, onları (yaşlı olarak değil) genç kızlar haline çevirir.” (bk. Taberanî, Evsat, 5/357)

Demek ki, peygamberler yalanın caiz olduğu yerde de asla yalan söylemezler, hatta şaka ve latifelerinde bile mutlaka bir gerçeği ifade ederler.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Hz. İbrahim yalan mı söyledi? Kur'an'ı Kerim'de Hz İbrahim (as)'in ...
- Kur'an'da, Hz. İbrahim'in "hastayım" diyerek yalan söylediğinin ...
- Kinayeli anlatım yalana girer mi? Hangi şartlarda yalan söylenebilir ...
- Yalan söylemek haramdır; ancak zor durumda kaldığımızda ne ...
- Kinayeli anlatım yalana girer mi ve şakalaşmak caiz mi? Dinimizde ...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet