Hazf nedir?

Değerli kardeşimiz,

Hazf, söylenil­mesi icab etmeyen sözün ibarede zikredilmemesidir. Söz gelimi birini uğurlarken “güle güle…” deriz. Bu, “güle güle git” demektir. “Git” kelimesinin hazfı, mananın anlaşılmasına engel olmadığından hazfedilmiştir. Keza birini tehdit ederken “gelirsem…” denildiğinde cümlenin devamı hazfedilmiştir. Çünkü muhatap, devamı söylenmese de mesajı zaten almıştır. Kur'anda pek çok hazf örnekleri vardır. Mesela, sure başlarında bismillah yani “Allah'ın adıyla” dediğimizde aslında cümle tamam değildir. Ama bundan “Allah'ın adıyla başlarım.” manası kolayca anlaşıldığı için “başlarım” kısmı hazfedilmiştir.

Âyette,  حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ أُمَّهَاتُكُمْ “analarınız size haram kılınmıştır” (Nisâ, 4/23) buyrulur. Bununla kastedilen onlarla evlenmenin haram olmasıdır. Anlatılmak istenen husus açık olduğu cihetle, “nikâh” ibaresi hazfedilmiştir.

وَسْئَلِ الْقَرْيَةَ  “Şehre sor.” (Yusuf, 12/82) Bu ayet, Hz. Yusuf'un kardeşlerinin babalarına söyledikleri sözün bir kısmıdır. “Şehre sor” demeleri “Şehirdekilere sor.” anlamındadır.

Keza, Kur'an'ın pek çok ayetinde “onlar salih amel işlerler” denilir. (Mesela bk. Bakara, 2/25…) Salih amel olarak devamında bir şey denilmemişse, her türlü salih amele muhtemel bir durum ifade edilmiş olur.

Kur'anda cennet ehlinin mükâfatını beyan sadedinde şöyle bildirilir:

لَهُمْ ف۪يهَا مَا يَشَٓاؤُنَۜ “Onlara orada ne isterlerse var...” (bk. Nahl, 16/31; Furkan, 25/16; Zümer, 39/34; Şûra, 42/22; Kaf, 50/35)

Belağatta “Mef’ulün terki tamim ifade eder.” denilir. “Neler gördüm neler..." dediğimizde gördüğümüz şeylerin söylenmeyişi, cümleye her türlü görülebilecek şeyi içinde barındırma özelliği kazandırır.

Benzeri bir şekilde, bu ayette istedikleri şeylerin hazfedilmiş olması, o cennette istedikleri her şeyi elde edeceklerini anlatır. Dolayısıyla, âyetin üslûbu, “Cennette acaba şu da var mı?” şeklinde hatıra gelebilecek bütün sorulara cevap niteliğindedir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet