Cariye ile evlenen bir kişi de mehir vermeli midir?

- Nisa suresi 25. Ayette diyor ki hür kadınlarla evlenmeye güç yetiremiyorsanız... ile evlenin. Burada “mâ meleket eyâanukum” ifadesi geçiyor. Bunun cariyeler olduğu iddia ediliyor. Ancak burada anlamadığım onlara da mehir verileceği ifade ediliyor.

- Cariyeye mehir verilir mi?

- Ayrıca zaten güç yetiremediğimiz için evleniyoruz, mehri nasıl vereceğiz?

Değerli kardeşimiz,

- Ayetin meali şöyledir:

“Ve içinizden kimin, mümin ve hür kadınlarla nikâh yapmaya (evlenmeye) gücü yetmezse, o zaman ellerinizin altında bulunan genç mümin cariyelerinizden (alıp) evlensin. Allah sizin imanınızı daha iyi bilir. Siz birbirinizdensiniz (aynı soydan gelmesiniz). Öyle ise iffetli yaşamaları, zina etmemeleri ve gizli dost tutmamaları şartıyla, sahiplerinin izniyle mehirlerini marufla / örf ve âdete uygun şekilde vererek onları nikâhlayın. Fakat, evli olduğu halde fuhuş yaparlarsa, o taktirde hür kadınlara uygulanan azabın (cezanın) yarısı kendilerine uygulanır. İşte bu (cariye ile nikâhlanma izni) içinizden (zina etme) sıkıntısına düşmekten korkanlar içindir. Ve sabretmeniz sizin için daha hayırlıdır. Ve Allah Gafur'dur, Rahîm'dir.”(Nisa, 4/25)

- Sizin de işret ettiğiniz gibi ayette cariyelerin de (onlarla evlenme durumunda) mehirleri söz konusudur.

Ancak ayette “örfe göre” ifadesi alimler tarafından şöyle açıklanmıştır: Nikahlanmak istenen cariyelerin mehirleri -o günkü örfe göre- normal hür kadınların mehirlerinden çok az idi.

Bununla beraber, ayetin “Ve içinizden kimin, mümin ve hür kadınlarla nikâh yapmaya (evlenmeye) gücü yetmezse...” mealindeki ifadesinden de anlaşıldığı gibi, cariyelerin mehirleri yanında normal hayattaki geçimleri de hür kadınlarınkinden daha sade, daha az masraflıdır. Dolayısıyla hür kadınların geçimini sağlamakta zorluk çeken birçok kimse, cariye olanların geçimini sağlamakta zorluk çekmeyebilirdi. (bk. Razi, ilgili ayetin tefsiri)

- Cariyeler, cariye olarak alındığında bu evlilik anlamına gelmez. Bu bir savaş ganimeti olabildiği gibi, bir alım-satım konusu da olabilir.

Ancak bir cariye ile evlenmek -ayette de açıkça ifade edildiği gibi- bir mehir gerektirir. Bu mehir, İmam malik’e göre cariyeye, alimlerin büyük çoğunluğuna göre cariyenin efendisine verilir. Bunun yanında, erkek olsun, kadın olsun kölelerin evlenmesi de efendilerinin iznine tabidir.

Bununla beraber, ayette “mehirler” olarak tercüme edilen (ki alimlerin cumhurunun görüşü budur) “ucûr” kelimesinin sözlük anlamı ücretler demektir. Bazı alimlere göre buradaki “ücretler”den maksat mehir değil aile masrafıdır, aileyi geçindirmektir. Bu takdirde mehir söz konusu değildir. (bk. Alusî, ilgili yer)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet