Şafi mezhebine göre gayri Müslimlerle evlilik ile ilgili hükümler nelerdir?

İster erkek ister kadın olsun müslümanların müşriklerle evlenmeleri dini­mizce yasaklanmıştır. Yüce Allah bu hususta şöyle buyurmuştur: "İman etme­dikleri sürece Allah'a ortak koşan kadınlarla evlenmeyin. Allah'a ortak koşan kadın hoşunuza gitse de, mümin bir câriye Allah'a ortak koşan bir kadından daha hayırlıdır. İman etmedikleri sürece Allah'a ortak koşan erkeklerle, kadın­larınızı evlendirmeyin. Allah'a ortak koşan hür erkek hoşunuza gitse de, iman eden bir köle, Allah'a ortak koşan bir erkekten daha hayırlıdır. Onlar ateşe ça­ğırırlar, Allah ise izniyle, cennete ve bağışlanmaya çağırır." (Bakara 2/221.)

Bunların dışında kalan Ehl-i kitap ile evlilik ise, erkek ile kadın ayrı müta­laa edilmişlerdir. Müslüman bir erkeğin Ehl-i kitap yani yahudi veya hıristiyan bir kadınla evlenmesi helâl kılınmıştır. Bu hususta yüce Allah şöyle buyur­muştur:

"Bugün size temiz ve hoş şeyler helâl kılındı. Kendilerine kitap verilenle­rin yiyecekleri size helâl, sizin yiyecekleriniz de onlara helâldir. (Kitap ehlinin yiyeceklerinin müslümanlara helâl olması izni, yenilmesi ve içilmesi islâmiyet'çe yasaklanmış domuz eti ve içki gibi yiyecek ve içecekleri kapsamaz.) Mümin ka­dınlardan iffetli olanlarla, daha önce kendilerine kitap verilenlerden olan iffetli kadınlar da, mehirlerini vermeniz kaydıyla; evlenmek, zina etmemek ve gizli dost tutmamak üzere size helâldir." (M aide 5/5.)

Buna karşılık müslüman bir kadının gayri müslim bir erkekle evlenmesi caiz görülmemiştir. Bununla ilgili bir âyet-i kerîmede şöyle buyrulmaktadır:

"Ey iman edenler! Mümin kadınlar muhacir olarak size geldiklerinde, on­ları imtihan edin. Allah onların imanlarını daha iyi bilir. Eğer siz onların inan­mış kadınlar olduklarını anlarsanız, onları kâfirlere geri göndermeyin. Çünkü müslüman hanımlar kâfirlere helâl değillerdir. Kâfirler de müslüman hanımla­ra helâl olmazlar. Mehir olarak harcadıklarını onlara (kocalarına geri) verin. Mehirlerini verdiğiniz takdirde, bu kadınlarla evlenmenizde size bir günah yok­tur." (Mümtehine 60/10.)

Gayri rnüslim eşlerden birinin müslümanlığı seçmesi

Kitap ehli olan gayri müslim eşlerden erkeğin Müslümanlığı seçmesi du­rumunda evlilik devam eder. Çünkü müslüman erkeğin Kitap ehli kadınlarla evlenmesine dinen izin verilmiştir. Evli eşlerden kadının Müslümanlığı seçme­si durumunda, kendisiyle evli olan kocası da Müslümanlığı seçerse, evlilikleri devam eder. Aksi halde bu kadın iddet beklemeye başlar. İddet süresi içinde kocası da Müslümanlığa geçerse, evlilikleri eski nikâh akdiyle devam eder. Ama bu süre içinde kocası Müslümanlığa geçmezse, evlilikleri sona erer. (Şirbînî, Mugni'l-Muhtâc, 4/319.)

Hanefî mezhebine göre gayri müslim eşlerden kadının Müslümanlığı seç­mesi halinde kocasına, müslüman olması için teklifte bulunulur. Teklifi kabul ederse, evliliklerinin devamına başka bir engel yoksa- evlilikleri devam eder.Kabul etmezse evliliklerine hâkim tarafından son verilir.(Kâsânî, Bedâi, 3/365)

Müslüman eşlerden birinin dinden çıkıp mürted olması durumunda kadın iddet beklemeye başlar. Dinden çıkan eş, kadının iddeti bitmeden tekrar Müs­lümanlığa dönerse, evlilikler eski nikâh akdiyle devam eder. Ama iddet sona erdiğinde Müslümanlığa dönmezse, dinden çıkma anından itibaren evlilikleri sona erer. (Nevevî, el-Mecmû; M/428.)

Hanefî mezhebine göre ise müslüman eşlerden birinin dinden çıkıp mürted olması halinde nikâhları kendiliğinden feshe uğrar ve evlilikleri sona erer. İmam Muhammed'e göre ise müslüman eşlerden kocanın dinden çıkıp mür ted olması halinde eşler bir bâin talâkla birbirlerinden boşanmış sayılırlar. Ka­dının dinden çıkıp mürted olması halinde ise talâksız olarak birbirlerinden ay­rılır ve araları ayrılır. Tövbe edip tekrar müslüman olan mürted, eşiyle yine ev­liliğini sürdürebilir.