Meleklerin tercih hakkı var mı?

- Allah insanı yaratmak için yeryüzünden toprak getirme görevini verirken Azrail dışında diğer melekler neden bu görevi yerine getirmemiştir?
- Melekler seçebilir mi?
- Allah Teala âdemoğlunu yaratırken yeryüzünden toprak getirilmesini emretmiş, Azrail'i (as) Ölüm meleği olarak seçerken de yeryüzünden toprak getirme görevini yerine getiren tek melek olmasına binaen seçmiş diye geçiyor kaynaklarda.
- Toprağın "beni götürme" diye yalvarmasına karşın Azrail as, "Allah'ın emrini yerine getirmemekten korkarım" buyurmuş.
- Peki Cebrail, İsrafil ve Mikail as yani meleklerin bu görevi yerine getirmeden Allah'a dönmelerinin hikmeti nedir?
- Meleklerin kendi iradeleri ve Allah'ın emirlerini yerine getirmeme durumları var mıdır ki?

Değerli kardeşimiz,

1. Melekler, Allah Teala’nın yarattığı varlıklar içinde görevleri yalnızca ibadet olan ve Allah Teala’nın kendilerine verdiği görevleri yerine getiren, nurdan yaratılmış varlıklardır. Meleklerin sınırlı iradeleri vardır, ancak onlarda nefis yoktur. Meleklerin iradeleri sadece hayra çalışır, şerri murad edemezler. Dolayısıyla Allah tarafından kendilerine verilen görevleri eksiksiz yerine getirmekle yükümlüdürler.

Yaratılış mahiyetleri gereği gözle görme imkânımızın olmadığı meleklerle ilgili bilgilerimiz, Kuran-ı Kerim ve Peygamber Efendimiz tarafından bize verilen bilgilerle sınırlıdır.

Kuran'da meleklerle ilgili zikredilen ayetler incelendiğinde, meleklerin irade sahibi olduğuna dair işaretler vardır. Mesela, Hz. Muhammed’in (asm) peygamber olmadığını iddia eden müşriklere verilen cevapta Allah ve Cebrail onun peygamberliğine tanık gösterilmektedir. (bk. Ra'd 13/43)

Tanık olmak akıllı ve şuurlu olmayı da gerektirir. Bu durumda melek Cebrail’in de akıllı ve şuurlu bir varlık olması gerekir.

Yine diğer bir ayet, peygamberlerin ve onlara inananların ahirette de zafere ulaşacağına meleklerin de şahitlik edeceğine işaret etmektedir. (bk. Mümin 40/51)

Yüce Allah’ın kendi birliğini meleklerin şahitliği ile teyit etmesi, Kuran-ı Kerim’i kendi ilmi ile indirdiğine melekleri şahit tutması (bk. Nisâ 4/166) meleklerin iradeli ve şuurlu varlıklar olduğuna işaret etmektedir.

İmam-ı Maturidî de meleklerin yeme ve içme vasıfları olmamasına rağmen düşünme ve tefekkür vasıflarının olduğunu belirtmektedir. (Mâturidî, Kitâbu't-Tevhîd , 167)

Türlerini ve sayılarını Allah’tan başka kimsenin bilemeyeceği belirtilen meleklerin (bk. Müddessir 74/31) yaratılışında Allah-tabiat ve Allah-insan münasebetleri açısından çeşitli hikmetlerin olduğu anlaşılmaktadır. Ulviyetin ve Allah’a teslimiyetin sembolü olan melekler, fiziki âlem ile zaman ve mekândan münezzeh uluhiyet makamı arasında köprü vazifesi görürler.

Kuran’da yerde ve gökte Allah’ın ordularının bulunduğu (bk. Feth 48/4, 7), gök gürültüsüyle birlikte meleklerin de Allah’ı tesbih ettiği (bk. Râ‘d 13/13) vurgulanırken, melekler vasıtasıyla tabiatın yönetiminin Allah’ın kontrolü altında olduğuna işaret edilmektedir.

Genel olarak, yukarıda da ifade edildiği üzere melekler, Allah'ın emirlerini ve kendilerine yüklenen sorumlulukları yerine getirmekle yükümlü olarak yaratılan, görevlerini yerine getirirken herhangi bir itirazda bulunmayan ve kusur göstermeyen (bk. Enbiyâ 21/26-27; Tahrîm, 66/6) nurani varlıklardır. [Müslim, Zühd, 60 (2996); bk. DİA, Melek md.]

2. Muteber hadis kaynaklarında Yüce Allah’ın Hz. Âdem’i (a.s.) yeryüzünün her tarafından alınmış olan bir avuçluk topraktan yarattığı bilgisi yer almaktadır. Bu hususta Ebu Musa el-Eşari’nin rivayetine göre Resulullah (asm) şöyle buyurmuştur:

"Allah, Âdem'i yeryüzünün her tarafından avuçladığı bir avuç topraktan yarattı. Bu sebeple Âdemoğulları (dünyaya, renk ve tabiat cihetiyle) yeryüzü (nün renkleri ve karakterleri) kadar (değişik şekillerde vücuda) geldiler. Onlardan kimisi kızıl, kimisi beyaz, kimisi siyah, kimisi de bunların karışımı, kimisi yumuşak, kimisi sert, kimisi kötü kimisi de iyi (huylu olarak dünyaya) geldi." (Ebû Dâvûd, Sünnet, 17; Ahmed b. Hanbel, Müsned, 4/400)

Bu hadiste, yeryüzünden toprak seçip alma işlemi doğrudan Allah’a izafe edilse de -şehiri kral yaptı misalinde olduğu gibi- burada bir mecaz olduğu açıktır. Zira esasında yeryüzünden toprak seçip alma işlemini yapan bu hususta Allah’tan emir almış olan bir melektir. Bu meleğin ölüm meleği olan Azrail mi yoksa görevlendirilen başka bir melek mi olduğu hususunda muteber hadis kaynaklarında bir bilgi bulunmamaktadır.

Ayrıca hadis kaynaklarında, soruda ifade edilen "dünya vermek istemese de" gibi bilgiler yer almamaktadır.

Konuya ilişkin İsrailiyat ve mevzulara (uydurma rivayetlere) dayalı bilgilere ise itibar edilmez.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet