İnsanın “günah potansiyelli bir varlık olması” aleyhine midir?

Değerli kardeşimiz,

Peygamberlerin masumiyeti meselesinde “onlar için isyan ve nisyan (unutma) caiz midir?” şeklinde tartışmalar yapıldığı olur. İlk insan ve ilk peygamber olan Hz. Âdem'de hem isyan, hem de nisyan olduğunu görürüz. Şöyle ki:

وَعَصٰٓى اٰدَمُ رَبَّهُ فَغَوٰى  “Âdem Rabbine isyan etti de yolu şaşırdı.” (Taha, 20/121)

وَلَقَدْ عَهِدْنَٓا اِلٰٓى اٰدَمَ مِنْ قَبْلُ فَنَسِىَ  “Andolsun bundan önce Âdem’den söz almıştık, fakat unuttu.” (Taha, 20/115)

Onun isyanı, “şu ağaca yaklaşmayın” şeklindeki ilahi yasağı çiğnemesi, nisyanı ise Allah'a bu konuda verdiği sözü unutmasıdır.

Bu olay Hristiyan kültürde “zenb-i aslî” yani “aslî günah” kavramıyla ifade edilir. Bu olaydan dolayı her doğan çocuğun günahkâr doğduğuna inanılır. Hâlbuki her insanı doğuştan günahkâr görmek yerine, “günah potansiyelli” olarak görmek gerekir. Çünkü Hz. Âdem, bir yönüyle Hz. İnsan'dır. Onda olan özellikler, evlatlarında da aynen bulunmaktadır. -Tabir yerindeyse- günah, insanın hamurunda, çamurunda, fıtratında, tabiatında ve tınetinde vardır.

O, isyanını itaate çevirdi, nisyanından da tövbe etti, böylece “yitik cenneti” kazandı. Evladına da yakışan ilahi emirlere itaate etmek ve Allah'a verdikleri sözün gereğini yerine getirmektir.

İnsanın “günah potansiyelli bir varlık olması” aleyhine değil, lehinedir. Nitekim meleklerde böyle bir potansiyel olmadığından, onlar için “imtihan yoluyla daha üst makamlara yükselebilmek” mümkün değildir. Melekler nehrin akış istikametinde yüzmek misali, kendilerine emredilenleri kolayca ve zorlanmadan yerine getirirler. İnsan ise nefis ve şeytan gibi sebeplerle, emredilenleri yerine getirme hususunda akıntıya karşı yüzmek durumundadır.

Bu insan, tabiatında bulunan isyan ve nisyan gibi özellikler sebebiyle zaman zaman düşüşler yaşasa da -Hz. Âdem misali- en üst makamlara da yükselebilir. Bazen geri adım atmak ileriye sıçramaya vesiledir. Benzeri bir şekilde, insanın zaman zaman işlediği hatalar tövbe ve istiğfar ile onu ileriye götürür, maneviyatta terakki ettirir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet