İmam Gazali’yi bir eşkıya mı alim yaptı?

Anlatılana göre İmam Gazali bir sefere çıkmış seferde iken eşkiyalar kervanı durdurup İmam Gazali’nin kitaplarını alırlar. Gazzâlî: “Ne olur işinize yaramayan ders notlarımı ve kitaplarımı bana verin” diye yalvarır. Yol kesicilerin başkanı; ders notları dediğin nedir ki onlar? Sorunca Gazzâlî; “Onları öğrenmek için memleketimi terk edip gurbetlere gittim. Bütün bilgilerim o notların içindedir” diye cevap verir. Eşkıya reisi küçümser bir ifadeyle; “Ufaklık aklında olmayıp ta çantada taşıdığın bilgi senin değildir. Bak onları senden alınca cahil kalıyorsun” der ve ders notlarını geri verir.

 Bu kıssanın sıhhati nedir sahih ise eşkıyaların akıbeti hakkında bir malumat var mı?

Değerli kardeşimiz,

İmam Sübki bu kıssayı değişik alimlerden nakletmiş fakat sıhhati konusundan söz etmemiştir. (bk. Subki, Tabakatu’ş-Şafiiyyetü’l-kübra, 6/195-197)

Bu konuda değişik kaynakları aramamıza rağmen derli-toplu bir bilgiye rastlayamadık. Sübki’nin eserinde gibi, farklı ve benzer ifadelerle bu kıssanın kısaca versiyonları söz konusu olmakla beraber, uzun uzadıya bir bilgiye rastlayamadık. Hatta yıllardır ezbere bildiğimiz yönleri de bulamadık.

Yalnız satırların içinde, eşkıyalar arasında olup da namazını kılan bir kimsenin “bu benimle Allah arasında bir rabıtadır” dediğinden ötürü bu kişi daha sonra İmam Gazali tarafından hacda görülmüş ve bu bilgiyi de almıştır.

Şayet bu kıssa doğru ise, eşkıya reisinin İmam Gazali'ye söylediği sözler, ilmin sadece ezberlemekten ibaret olmadığını, bilakis özümsenmesi ve davranışlara yansıması gerektiğini vurgulamaktadır. Bu sözler, İmam Gazali'nin hayatında bir farkındalık oluşturmuş ve onu ilmi daha derinlemesine anlamaya yöneltmiş olabilir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet