Hz. Peygamber, iki farz namazı bir araya getirmek büyük günahtır, demiş midir?

"İki farz namazı bir araya getirmek büyük günahtır" diye bir hadis var mıdır?
- Varsa açıklar mısınız?

Değerli kardeşimiz,

Merfu bir rivayete göre, İbn Abbas Hz. Peygamber (asm) Efendimizin şöyle dediğini nakletmiştir:

“Kim özürsüz iki namazı bir arada cem ederse, büyük günahlardan birini işlemiş olur.” (Tirmizî, Salat 138, h.no: 188)

Tirmizi şu açıklamayı yapmıştır:

Bu hadisin senedinde zayıf bir ravi vardır. Ancak alimler buna göre amel etmişlerdir. Bu hadise göre “seferde ve arefeden başka bir yerde iki namazı cem etmek caiz değildir. Fakat alimlerin farklı görüşleri de vardır. Örneğin, İmam Şafii, Ahmed b. Hanbel ve İshak (b. Rahuye) göre, yağmurda bu konuda bir ruhsat verilmesidir. Keza, Ahmed b. Hanbel ve İshak (b. Rahuye) göre, hastalık da cem için bir ruhsattır. (bk. Tirmizi, a.g.y)

Muaz b. Cebel’in rivayetine göre, Hz. Peygamber (asm) Tebük gazvesinde öğle ile ikindiyi bir arada takdim ve tehir yaptığı gibi, akşam ve yatsı namazlarını da kendi aralarında takdim ve tehir ile cem etmiştir. (bk. Tirmizi, h.no: 553)

Bu hadisi, Hz. Ali, İbn Abbas, Enes, Abdullah b. Amr, Hz. Aişe, Üsame ve Cabir’den de nakledilmiştir. (bk. Tirmizi, a.g.y)

Tirmizi’ye göre, alimler aynı konuyu seslendiren Hz. Muaz’ın -Ebu Zübeyr vasıtasıyla kendisine ulaştırılan- rivayeti ile amel etmişlerdir. (Tirmizi, h.no: 554)

Bununla beraber, sahabe sözü olarak mevkuf hadis şeklinde “İki namazı bir arada kılmanın büyük günah olduğunu” gösteren rivayetler vardır.

Sahih bir rivayete göre, Abdullah b. Ömer, bir gün sefer / yolculuk esnasında akşam namazını yatsı namazına tehir edip cem etmiştir. Tirmizi bu hadisin sahih olduğunu bildirmiştir.

Bu yoldan gelen bazı rivayetler zayıftır. Ancak, İbn Kesir, İbn Ebi Hatim’den naklettiği bu rivayetin sahih olduğunu belirtmiştir. Bu rivayete göre, Hz. Ömer şöyle demiştir:

 “Şu üç şey büyük günahtır, iki namazı birleştirmek, savaştan kaçmak ve ganimetten çalmak.”

Fakat bu rivayette İbn Ebi Hatim’in “yani özürsüz olursa” açıklamasını yapması konuyu açıklığa kavuşturmaktadır.

Ayrıca İbn Kesir de: “İki namaz arasını cemetmek ancak şeriatın öngördüğü şartlara göre caiz olur. Aksi takdirde büyük günah olur…” (İbn Kesir, 2/278)

İmam Muhammed de Hz. Ömer’in "her tarafa mektup yazıp iki namazı bir araya cem etmemelerini, bunun büyük günahlardan olduğunu bildirdiği" bilgisine yer vermiştir. (Şeybânî, Hucce, 1/164-165)

Buna cevaz veren alimlere göre Hz. Ömer’in bu sözleri “özürsüz yapılan cem” için olduğunu söylemişlerdir. (bk. Tuhfetu’l-ahvezi, 1/479; Ayrıca bk. Hâkim,1020 ). 

Hülasa;

Hanefiler dışındaki üç mezhebin alimleri (Cumhur-u ulema), seferde / uzun yolculukta öğle-ikindi, akşam-yatsı namazlarını hem takdim hem tehir olarak cem etmelerini caiz görmüşlerdir. (bk. V. Züyhayli, el-Fıkhu’l-İslami, 2/1372)

Hanefilere göre, cem yalnız iki yerde caizdir. Biri: Arefe gününde öğle ile ikindiyi bir arada (cem-i takdim olarak), diğeri Müzdelife gecesinde ise akşam ile yatsıyı (cem-i tehir olarak) bir arada kılmak caizdir. (Zuhayli, 2/1373)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet