Gıybet, zinadan daha şiddetlidir, anlamında bir hadis var mı?

- Sosyal medyada dolaşan şöyle bir hadis var:
“Gıybet, zinadan daha şiddetlidir.”
- Bu hadisin kaynağı var mı, sahih mi, gıybet neden zinadan daha şiddetli olsun ki?

Değerli kardeşimiz,

Konuyla ilgili bir hadis rivayeti şöyledir:

“Gıybet zinadan daha şiddetlidir.”

Dediler ki “Ya Rasulallah, nasıl gıybet zinadan daha şiddetli olur?” Bunun üzerine Hz. Peygamber (asm) buyurdu ki:

“Muhakkak ki adam zina yapar da (sonra) tövbe eder; bunun üzerine Allah onun tövbesini kabul eder. Gıybet eden ise, sahibi (gıybet edilen) onu bağışlamadıkça, bağışlanmaz.” (Taberani, Evsad, no: 6586; Beyhaki, Şuab, 9/98-99)

Heysemi, bu rivayetin senedinde “metruk” olan bir ravinin bulunduğunu belirterek sahih olmadığına işaret etmiştir. (Mecmeu’z-zevaid, no: 13155)

Eğer hadisin sahih bir rivayeti varsa, bunu şöyle anlamak uygun olur:

Burada gıybetin, zinadan şiddetli olması, günah hususunda daha şiddetli olmasından değildir. Hadiste de dikkat çekildiği gibi, gıybetin, zinadan şiddetli ve ağır olmasının sebebi, zinanın zina yapılanın rızasıyla olması, gıybetin ise, onun rızası ile olmamasıdır. Bu durumda zinakarlar üzerinde kul hakkı yoktur, zina günahı vardır, ama gıybet edenin üzerinde gıybet günahına ilave olarak ayrıca kul hakkı vardır.

İşte hadiste bu kul hakkına dikkat çekilmek istenmiştir.

Ayrıca, bu durum her gıybet için değildir, bazı özel durumlar ve şahıslar için olabilir. Gıybetin öyle türleri vardır ki, o, zinadan daha büyük ve daha tehlikeli olabilir, yüzlerce fitneye, günaha neden olabilir. Nitekim ayetlerde,

“Fitne öldürmekten daha şiddetli bir suçtur.” (Bakara 2/191);

“Fitne öldürmekten daha büyük bir suçtur.” (Bakara 2/217) denilmiştir.

Şu halde her fitne değil, ama öyle fitneneler vardır ki bir adam öldürmekten daha çok günahlara neden olabilir.

Aynen bunun gibi, her gıybet değil ama öyle gıybetler vardır ki, nice büyük günahlara, fitnelere, zulümlere neden olabilir.

Diğer taraftan, bazı gıybetler zina etmekten daha tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Ancak bu her kişinin gıybeti için değildir. Örneğin peygamberlerin, sahabe efendilerimizin, mücedditlerin, büyük mürşitlerin gıybetini yapmak, büyük bir tehlikedir; insanların ebedi hayatlarına zarar verdiği için, kul hakkı içermeyen diğer büyük günahlardan daha tehlikeli ve daha zararlıdır.

Konuya bu açıdan bakınca, hadiste ifade edilen mananın ne kadar yerinde olduğu anlaşılacaktır.

Bu tür hadisler nakledilirken kısa da olsa açıklama yapılmasının gerektiğini düşünüyoruz, yoksa yanlış anlaşılmalara neden olabilir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet