Cuma saatinde kazanılan para haram mı?

- Cuma vakti kazanılan para birçok yerde fıkıhtaki "haram li gayrihi" kuralıyla açıklanmakta ve alışveriş yapmak haram olsa bile kazanılan para helaldir deniyor.
- Konuyu mezheplere göre açıklar mısınız?

Değerli kardeşimiz,

- Cuma namazı için -genel kanaate göre- imam hutbe okumak için minbere çıktığı vakit okunan ezanla birlikte alışveriş men edilmiştir. Hanefilere göre tahrimen mekruh, diğerlerine göre haramdır. (bk. Zuhayli, el-Fıkhu’l-İslami, 2/1283)

Tahrimen mekruh, amelî bakımdan yani cuma saatinde çalışanın günah işlemiş olması ve ceza görmesi bakımından haram gibidir. Haramdan farkı ise itikadîdir; yani inkar edenin dinden çıkmaması ile ilgilidir.

- Hanefilere göre, alışveriş yasağı ilk ezanla, diğerlerine göre ikinci ezanla başlar. (Zuhayli, a.g.y)

- “Haramun li gayrihi” demek, bizzat haram olmayıp dışarıdan bir sebeple haram olan demektir. Örneğin; meşru dairede alışveriş yapmak caizdir. Fakat cuma namazı vaktinde bu alışveriş haramdır.

Demek ki aslında helal olan bir iş başka bir sebeple haram olmuşsa buna “haramun li gayrihi” denir.

- Hanefilere göre, cuma vaktinde yapılan alışveriş tahrimen mekruhtur, fakat alışveriş geçerlidir. Şafiilere göre ise, bu alışveriş haramdır, ama alışveriş geçerlidir. (Zuhayli, 4/3092)

Buna göre:

- Hanefi ve Şafii mezhebinde söz konusu cuma vaktinde yapılan alışveriş akdi sahih ve helal olduğu için kazancı da helaldir. Fakat alışveriş yaptıklarından günahkar olurlar.

- Maliki ve Hanbelilere göre, cuma vaktinde yapılan alışveriş sahih değil, fasittir, fesih edilmesi gerekir. (V. Zuhayli, a.g.e, 2/1284) Bu iki mezhepte bu vakitte yapılan alışveriş sahih olmayıp fasittir. Fasit ve helal olmayan bir akitten elde edilen kazanç da helal değildir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet