Change Cart ve kredi kartı ile yapılan taksitli alışveriş işlemi aynı mıdır?

- Change Cart tam olarak bugün kredi kartı ile yapılan taksitli alışveriş işlemi aynı mıdır?
- ​Bazı yerlerde, Change cart ve Credit cart fonksiyonel olarak fark ayrımı yapılmış. Change cart için normal kredi kartı ile yapılan taksitli işlem gibi aynı olmuyor mu?

Değerli kardeşimiz,

İnsanlık tarihinde mübadele aracı olarak önce madenî paralar kullanılmış, daha sonra kağıt para icat edilerek kolaylık sağlanmıştır.

Günümüzde alışverişlerin daha da kolaylaşması için senet, çek ve kredi kartı gibi belgeler para yerine kullanılmaktadır. Faizsiz (katılım) kurumu veya banka gibi kuruluşlar, gelir sağlamak ve mevduat imkânlarını genişletmek için birtakım müşterileriyle "vekalet, kefalet, ciro (havale) veya kredi" ilişkisini düzenleyen bir kredi kartı sözleşmesi yaparak, "kredi kartı"nı veriyor.

Bu arada birtakım işyerleriyle de hizmet veya satış bedellerini, müşterinin banka hesabından ödemek üzere anlaşma yapıyor. Banka ile işyeri arasındaki bu anlaşma da çoğu kere fatura bedelinin %4-6'sı kadar bir bedelin bankaya komisyon olarak verilmesi şeklinde yapılmaktadır.

Ünlü Hanefî bilgini es-Serahsî (ö.490/1097) "Bir Kimsenin Yaptığı Alışverişe Kefil Olmak" başlığı altında bu konuya yer verir ve: "Bir kimse diğerine, falan ile alışveriş yap. Ne alıp verirsen, ben ona kefilim, dese bu, söylediği şekilde caiz olur." der. Es-Serahsî daha sonra işyeri ile kefil ve malı satın alan kimse arasındaki hukukî ilişkileri derin bir nüfuzla inceler. (el-Mebsût, es-Serahsî, XX. 50-52)

Günümüzde çokça kullanılan kredi kartı çeşitleri şunlardır:

a) Debit card: Bu tür kartta, kart sahibi alışveriş yapmasına izin verilen üst sınırdan az olmamak üzere banka hesabında para bulundurmak zorundadır. Burada banka, hesap sahibinin, işyerlerine olan borcunu, onun hesabındaki parasından ödemektedir.

b) Credit card (normal kredi kartı): Bu tür kartlarda, kart sahibinin banka hesabında önceden para bulundurma zorunluluğu yoktur. Burada kart sahibi, işyerlerinden satın aldığı mal ve hizmetlerin bedelini en geç otuz gün içinde ödemelidir; aksi durumda faiz ödemek zorunda kalır.

c) Change card: Bu tür kartta, kart sahibi banka hesabında önceden para bulundurmak zorunda olmadığı gibi, işyerlerinden yaptığı alışverişlerin fatura bedelini otuz gün içinde ödemek zorunda da değildir. Burada kart sahibi, borcunu kendi durumuna veya bankaya önceden yaptığı sözleşmeye göre, faiziyle birlikte taksitler halinde öder.

İslâm'a göre, bu kart çeşitlerinden üçüncüsü yani change card tamamen faize dayalı olduğu için caiz değildir.

Debit ve credit kart, faizli kredi çekmemek ve borcunu da vadesinde ödemek şartıyla kullanılabilir. En yaygın kredi kartı olan ikincisinde, kart sahibi alım satım bedellerini bankanın belirlediği süre içinde ve genelde otuz gün içinde öderse, faiz söz konusu olmaz. Banka anlaşmalı işyerinden hizmetinin bedeli olan komisyonu alır. Alım satım bedelleri gününde kredi kartı hesabına ödenmezse, banka kefil sıfatıyla borcu işyerine öder ve daha sonra kart sahibinden faiziyle birlikte tahsil eder.

Sonuç olarak şunu belirtelim ki, bir mümin, aile bütçesini kredi kartına gerek kalmayacak şekilde düzenlemeyi hedeflemelidir. Çünkü kredi kartı, çoğu zaman israfa yol açmakta, özellikle sabit gelirliler faize düşme korkusuyla son ödeme gününde sıkıntıya düşmektedir. Faizli çalışan bankalara bu yolla büyük bir finansman desteği sağlandığı da unutulmamalıdır.

Kısaca, böyle bir kart bulundurma ihtiyacını duyan mümin, faizsiz çalışan katılım (faizsiz) kurumlarının kredi kartını tercih etmelidir. (bk. Prof. Dr. Hamdi Döndüren, İslâmî Ölçülerle Ticaret Rehberi, , s. 171)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet