Taksit zamanı gelmeden bankaya yüzde vererek para çekmek caiz midir? Post cihazı kullanıyorum. Bankadan günlük hesap kesimi yaptığım için belli bir oranda para kesiliyor. Bu kesilen para faiz veya haram olur mu?
Değerli kardeşimiz,
Kredi kartı tek çeşit değildir. Faizli olanı var, faizsiz olanı vardır. Gününde ödeneni var, geciktirileni var. Şayet kartla satın aldığınız malın parasını (sözleştiğiniz) günü geçirmeden öderseniz, faize düşmeden ödemiş olursunuz. Böylece kredi kartınızdan gelen bir mahzur söz konusu olmaz.
Kartın borcunu gününde ödemez de geciktirirseniz, elbette borcunuzu faizli ödemek zorunda kalırsınız. Böylece kartınızın mahzuru söz konusu hale gelmiş olur.
Bütün mesele, karta tanınan faizsiz ödeme müddetinin geçirilmemesinde, geç kalıp da faiz ödemek zorunda kalınmamasındadır. Faiz ödemeden kullanıyorsanız, mahzuru yok; faiz ödeyerek kullanırsanız mahzuru çok.
Ayrıca kredi kartını veren kurum, alıcıdan tahsil edeceği parayı satıcıya öderken belli bir miktar hizmet ve risk karşılığı kesebilir. Bu faiz değil, yüklendiği hizmet karşılığıdır. Çünkü kimse satıcının müşterideki alacağını kendisi ödeyip de sonra alacak tahsili için uğraşmaya mecbur tutulamaz. Bu hizmet yapılıyorsa bir karşılığı olması gerekir. İslam’da komisyonculuk meşru bir meslektir. Verilen hizmetin karşılığı olan komisyon alınacaktır. Mebsut sahibi Serahsi, ileri bir görüşle yaşadığı beşinci asırda bunu ifade etmiştir.
Aslında en güzeli, kredi kartıyla alışverişe alışmamaktır. Çünkü kredi kartı sanki parasız alışveriş yapıyormuş gibi bir rahatlık sağlıyor sahibine. Ancak ödeme günü gelince biriken borçların yekun tuttuğu anlaşılıyor. Bu defa da pişmanlık başlıyor, hatta hepsini birden ödeme zorluğuyla karşılaşılıyor. Bu durumda ya aile bütçesini zorlayarak ödeme yapılıyor, ya da günü geçirilmek zorunda kalınıyor, faizli ödemeye düşülüyor. Böylece istemeden de faize bulaşma söz konusu hale geliyor. Bu durumda faizsiz fînans kurumlarının kredi kartını kullanmak faiz ihtimalini önlemekte, bir ölçüde emniyet söz konusu olmaktadır, denebilir.
Taksit zamanı gelmeden bankaya yüzde vererek parayı erken almaya gelince: Kredi kartı ile satış yapan işyeri, satılan malın bedelini bankadan müşterinin ödeme tarihinde alabilir. Bu tarihten önce kırdırmak suretiyle eksik alması faiz olacağından; caiz değildir. (Diyanet İşleri Başkanlığı)
Bu konuyu genel olarak çek ve senet kırdırmaya benzetiyorlar. Bu nedenle çek ve senet kırdımayla ilgili durumu anlatarak cevap vermek istiyoruz. Satıcı veya mal sahibi peşin paraya ihtiyaç duyunca elindeki çeki, senedi ödeme günü gelmeden götürüp bir bankada peşin paraya çeviriyor. Yani banka çek ve senetteki paranın bir miktarını kesiyor, gerisini peşin olarak kendisine ödüyor, böylece eksik de olsa eline peşin para geçiyormuş. İleride ödenecek senet ve çekin parasını peşin olarak ödeyenden eksik alıyor, kalan parayı da ödeyen adama vermiş oluyor. Bu durumda peşin para ödeyene vermiş olduğu bu para neyin karşılığı oluyor? Elbette aldığı peşin paranın faizini teşkil ediyor. Biz buna: "Bu, faizle borç almaktır." desek daha da açıklayıcı olur sanıyorum. Bu insan, çek ve senedi verdiği kimseye demiş oluyor ki: "Günü gelince bu çek, senetle fazlasını alacaksın. Öyle ise şimdi bana peşin olarak şu kadarını ver, kalan şu kadarı da bana verdiğin paranın faizi olarak sen al." Olayın özü budur; faiz verip borç almak.
İşte kredi kartıyla taksitli alışveriş yapan kimse zamanı gelmeden bu parayı alamk istiyor. Bu durumda bir kısmını bankaya bırakarak kalanını alıyor. Bu da caiz olmuyor. Bu açıdan çek ve senet kırdırmaya benziyor. Burada caiz olan ikinci şık var, karıştırılan bu olsa gerektir. Onu da şöyle ifade edebiliriz:
Şayet çek ve senedin asıl sahibi, borcunu günü gelmeden ödemek isterse, alacaklı alacağından dilediği kadar indirim yapabilir. Bunda mahzur söz konusu değildir. Çünkü bu olay alacaklı ile verecekli arasında ikili bir anlaşmadır. Burada çek senet kıran üçüncü şahıs yoktur. Alacaklı borçluya indirim yapıyor, borçlu da gününden önce ödemede bulunuyor. Acilen ihtiyacı olan peşin parayı böyle temin ediyor. Bu, faiz değil, caiz oluyor.
Bu konuda “İslami Ölçülerle Ticaret Rehberi” kitabında Prof. Dr. Hamdi Döndüren Hocaefendi şöyle diyor:
"Eğer (çek ve senedi veren) asıl borçlu, vadesinden önce borcunu erken ödemek isterse, bu mümkün ve caizdir. Alacaklı bu erken ödemeden dolayı bir miktar indirim de yapabilir!.. Çünkü bir alacağın tamamını bile almama ve borçluya bağışlama hakkına sahip olan alacaklının, bunun bir bölümünü almama hakkının bulunduğunda şüphe yoktur!”
“Ancak, çek ve senedin bedelini üçüncü bir kişi veya bir banka, vadesinden önce öder ve alacaklı, çek bedelinde indirim yapmış olursa, bu zimmet borcu olan bir alacağı (deyni) miktarı farklı başka bir deyn’le veresiye mübadele etmek olur ki, aradaki fark “faiz” olur!”
“Günümüzde senet kırdırma daha çok üçüncü kişiler tarafından yapılmaktadır.” (s.169)
Bu konunun diğer caiz olan ve olmayan cihetlerini de şöyle ifade edebiliriz. Şayet, verdiği çek ve senedin günü geldiği halde borçlu ödeyememişse, vadeyi biraz daha uzatıp borca biraz daha zam yapmak da faiz olur. Ancak, ödeyemeyen bu borçluya biraz daha mühlet vermek için, ödeme tarihinden itibaren borcu altın fiyatına çevirip, ödeyeceği güne kadarki enflasyon farkını almak caiz olur. Böylece borçlu biraz daha zaman kazanır, alacaklı da maruz kalacağı enflasyonist ziyandan bir ölçüde korunmuş olur. İki taraf da zihnen rahat edebilirler.
Not:
Özel finans kurumları kuruldukları günden beri, konusunda uzman İlahiyatçı hocalara danışarak işlemlerini yapmaktadırlar. Faizden uzak durmak onların en önemli gayesidir. Günümüzde uyguladıkları işlemlerin tamamının ideal olduğunu söylemek zordur. Çünkü günümüzde kurulmuş bir ekonomik sistem vardır. Bu sistem esas itibariyle İslami olmaktan ziyade, Batı kökenlidir. Bundan dolayı finans kurumları da bazı işlemlerini İslami usullere göre yapmakta zorlanıyorlar. Ancak bu hiçbir zaman onların faizli kurumlarla aynı olduğunu söylememizi gerektirmez.
Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet
BENZER SORULAR
- Esnafın, müşterinin kredi kartıyla yaptığı alışverişlerin bedelini, bankadan peşin, ama eksik alması caiz midir?
- Banka kredi kartı ve faiz konusunda bilgi verir misiniz?
- Çek, senet kırdırmanın dinimizce hükmü nedir; bu işlem faize girer mi?
- Kredi kartlarıyla taksitli alış veriş yapmak caiz mi? Sliplerle yapılan taksitli satışlarda faiz var, endişem doğru mu?
- Müşteri ve esnaf açısından, kredi kartı ile taksitli alışveriş yapmak caiz mi?
- Kredi kartı ile faizsiz alış veriş yapılır mı? Yapılırsa dikkat edilmesi gereken hususlar var mıdır? Varsa nelerdir?
- BORÇ SENEDİ
- Şafi mezhebine göre teşvik kredileri ile ilgili hükümler nelerdir?
- Kredi kartı kullanmak ve bankaya komisyon ödemek caiz mi?
- Kredi kartı kullanmak caiz mi? Finans kurumlarının kredi kartlarının ödemesinin gecikmesi durumunda aldıkları fark faize girer mi?