Kredi kartı ile alışveriş caiz mi, nelere dikkat etmem gerekir?

- Kredi kartlarıyla ilgili detaylı bilgi verir misiniz, faiz bankalarının kartlarını kullanmanın sakıncası var mı, tavsiyeniz nedir?

Değerli kardeşimiz,

Kredi kartı ile alışveriş yapılır ve bankanın sizin namınıza ödediği meblağı günü geçmeden (yani faizli krediye dönüşmeden) ödenirse, bunda bir günah olmaz. Banka vasıtasıyla alacağınız tahsil, borcunuzu ödeme gibi olur.

Ancak ortada bir önemli gerekçe yoksa kredi kartını, faizli işlem yapmayan kurumlardan yani Katılım Bankalarından almanızı tavsiye ederiz. Böylece hem faiz kurumuna destek vermemiş olursunuz hem de bir faiz kurumundan haram olmayan bir işlemi bile yapmamak suretiyle bir çeşit tavır koymak da dini ve ahlaki bir ödevdir.

Müslümanların, "emir bi'l-marûf nehiy ani'l-münker" diye ifade edilen bir ödevleri vardır; buna göre ayıba, günaha, harama ve bunları işleyenlere karşı, güçlerinin yettiği, imkânlarının elverdiği ölçüde tavır almaları, bu kötülükleri engellemek için çaba göstermeleri gerekir.

Bankalar asıl iş olarak, İslam'ın haram kıldığı faiz işlemleri yapmakta, faiz alıp vermektedirler. Bunlara karşı tavır almak için de -ortada bir zorunluluk bulunmadıkça- kapılarından içeri girmemek gerekir.

Katılım bankaları, kart hamilini vekil kılarak malı aldırıp sonra onlara satmak şeklinde işlem yapmakta, satarken bir kâr koymaktadırlar. Vade farkı faiz değildir, malı para ile sattığınızda faiz oluşmaz.

Malın malla mübadele edilmesiyle başlayan ticaret, zaman içinde altın ve gümüşün malla değişimi, kâğıt banknotların malla değişimi, banka parasının (çek) malla değişimi ve kredi kartıyla mal alımı şekline dönmüştür.

Bugün gelişmiş dünyada alım satımların önemli bir bölümü kredi kartlarıyla yapılmaktadır. Çünkü kredi kartıyla yapılan alım satımlar kayıt dışını önlediği için devlete, ticareti artırdığı için işyerlerine, en azından bir aylık faizsiz kredi sağladığı ve para taşıma derdinden kurtardığı için kart hâmillerine ve hemen bütün ticarî faaliyetlere doğrudan katılıp verdikleri hizmet karşılığında komisyon aldıkları için bankalara faydalar sağlamaktadır.

Kredi kartı sistemi içerisinde yer alan tüm taraflar arasında birtakım hukuki ilişkiler doğmakta ve sözleşmeler yapılmaktadır. Bu sözleşmeler genellikle meşru temellere dayansa da bunların bir kısmı İslam'ın meşru görmediği faiz gibi şartlar da içermektedir.

İşte İslam hukukçuları hayatın içindeki her olgu gibi kredi kartının da fıkhî durumunu tartışmışlar ve kanaatlerini serdetmişlerdir. Ayrıca faizli bankaların kredi kartlarına alternatif olacak meşru temele dayalı kredi kartları sunulması için tekliflerde bulunmuşlardır.

Meşru olmayan bir şarta imza atarak alınan kredi kartlarını kullanmak, son ödeme tarihinde borcu ödeme iradesi gösterip faize girmeme niyeti taşınsa bile doğru bir davranış olarak görünmemektedir. Faiz şartını kabul etmenin meşruiyetinin tartışmalı oluşu, faizli sisteme destek sağlanmaması gereği, genellikle gecikmeye düşülmesi ve faiz ödemek durumunda kalınması vs. gibi sebeplerle faiz şartı içeren kredi kartlarının kullanımı sakıncalı görünmektedir.

Kredi kartı sisteminde bankaların, uluslararası ödeme sistemlerinin, Bankalararası Kart Merkezi'nin birbirlerinden aldıkları komisyonlar ile kart hamili ve üye işyerinden alınan komisyonların hepsini, verilen hizmetlerin karşılığı olarak görmek mümkündür.

Ancak verilen hizmetler bazen kefalet, bazen vekalet, bazen kira vs. gibi hukuki sözleşmelerle birlikte yer alabilmektedir.

Kredi kartı sistemi bir hizmetler bütünüdür ve bu hizmeti verebilmek oldukça külfetli yatırımları gerektirmektedir. Dolayısıyla bundan faydalananlar hizmeti verenlere ücret ya da komisyon ödeyebilirler.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet