Borcunu vaktinde ödemeyen hırsız mı?

- Sosyal medyada, Yunus b. Ubeyd’den diyerek “Borcunu vaktinde ödemeyen hırsızdır.” anlamında bir söz dolaşıyor. Ancak sözün sonunda (Hz. Muhammed)  şeklinde bir açıklama da var. Buna göre bu sözün Peygamber Efendimize ait olduğu söylenmiş oluyor.
- Bu anlamda bir hadis var mı? Yoksa bu söz kime aittir?
- Ayrıca Yunus b. Ubeyd kimdir?

Değerli kardeşimiz,

Borcunu vaktinde ödemeyen hırsızdır anlamında bir hadis bulamadık.

Esasen bu söz -soruda da geçtiği üzere- Yunus b. Ubeyd’e aittir. Muhtemelen hata olarak sözün sonuna Hz. Peygamber (asm) Efendimizin ismi yazılmış olabilir. Peygamber Efendimize ait olmayan bir sözü ona nispet etmenin büyük sorumluluğu olduğunu unutmamak vardır.

Yunus b. Ubeyd’in ifadesi şöyledir:

“İnsanların mallarını çalan bir hırsız benim nazarımda şu adamdan daha kötü değildir.

Bir adam bir Müslümana gelir. Vade ile mal satın alır, ancak vadesi dolunca borcunu ödemez ve o parayı kullanarak yeni kazançlar elde eder. Vallahi, o maldan kazandığı bir dirhem bile o adama haramdır.” (Zehebî, Alâmü'n-nübela, 5/474; Müzzi, Tehzib, 11/177)

Yunus b. Ubeyd, tabiindendir ve muhaddistir.

Tabiin, sahabeyi Müslüman olarak gören ve Müslüman olarak ölen ikinci nesli ifade eder.

Yunus b. Ubeyd, 64/683-84) yılında Kufe’de doğdu, 139/756’da Basra’da vefat etti.

Genç tabiiler arasında yer alan Yunus’un Enes b. Malik’e yetiştiği bilinmekle beraber ondan hadis alıp almadığı hususu kesin değildir.

Hasan-ı Basri, Muhammed b. Sirin, İbrahim et-Teymi, Ata b. Ebu Rebah, Nafi ve Sabit el-Bünani gibi tabiilerden ders aldı. Uzun süre yanında bulunduğu Hasan-ı Basri’nin rivayetleri konusunda en güvenilir kişi kabul edildi. (İbn Ebu Hatim, el-Cerḥ ve’t-tadil, 9/242)

Yunus b. Ubeyd, ilmî faaliyetlerinin yanı sıra Basra’daki ipekçiler çarşısında ipek kumaş ve elbise ticaretiyle uğraşırdı. İbadete düşkün, vera sahibi ve zahid bir kimse olarak tanınırdı. Yunus’un aynı zamanda başarılı bir tüccar olması onun dikkat çekici yönlerindendir. Alışverişlerinde kendi zararına da olsa karşı tarafın hakkını koruduğuna, haksız kazançtan uzak durduğuna ve bu konuda son derece titiz davrandığına dair birçok olay nakledilir.

Yunus b. Ubeyd, Basra’nın önde gelen hadis hâfızlarından biridir.

Hadis tenkitçileri onun son derece güvenilir bir kimse olduğu hususunda görüş birliği içindedir. Çok sayıda hadis nakletmekle şöhret kazanmış, ayrıca hadis rivayetindeki titizliğiyle tanınmıştır. Derslerinin sonunda rivayet sırasında yanlış yapmış olma ihtimalinden dolayı istiğfarda bulunurdu.

Ayrıca sünnete bağlılığıyla bilinen ve bidat ihtiva eden görüşlere karşı şiddetle muhalefet eden, Basra’da İbn Avn, Eyyub es-Sahtiyani ve Süleyman b. Tarhan et-Teymi ile birlikte sünneti ihya edip bidatları sona erdiren dört kişiden biri olduğu ifade edilir. (İbn Hibban, Sikat, 7/647)

Bu özellikleri sebebiyle düzenlediği hadis meclislerine rağbet edilmiş ve birçok ünlü kişiye hocalık yapmıştır. Şube b. Haccac, Süfyan es-Sevri, Hammad b. Seleme, Hammad b. Zeyd, Hüşeym b. Beşir, Yezid b. Zürey ve Abdülala b. Abdülala gibi şahsiyetlerle oğlu Abdullah onun talebeleri arasında yer alır.

Rivayetleri Kütüb-i Sitte’de ve diğer hadis kitaplarında yer almaktadır.

Fıkıh alanında da yetkin bir şahsiyet olan Yunus b. Ubeyd’in dönemin tartışılan fıkhî meseleleri hakkındaki görüşlerine sıkça başvurulmuş ve fetvaları rağbet görmüştür.

Yunus’un rivayetleri Ebu Arube tarafından bir cüz halinde derlenmiş ve Zehebî ile (Alamü’n-nübela, 6/296) İbn Hacer (el-Muʿcemü’l-müfehres, s. 381) bu eseri okuduklarını kaydetmiştir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- İmkanı olduğu halde bilerek, kasten borcunu ödemeyen kişinin ..

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet