Genel ifadeler kullanmak gıybet olur mu?

"Bizim memleketin insanı maalesef dini açıdan çok cahiller, tuhaf âdetlerimiz var. Gerçekten çok ham ve cahiliz." demek gibi genel ifadeler gıybete girer mi?

Değerli kardeşimiz,

Öncelikle, bu konudaki titizliğinizden dolayı sizi tebrik ederiz.

Hz. Peygamber (a.s.m) gıybeti şöyle tarif etmiştir:

“Kardeşini hoşlanmadığı bir şeyle anmandır.”
- Dediler ki;
 “Ya Resulellah! Biz kardeşimizde olan bir hususu söylesek yine gıybet olur mu?”
- Şöyle buyurdu:
 “Eğer söylediğiniz şeyler gerçekten kardeşinizde varsa, onu gıybet etmiş olursunuz. Şayet onda olmayan bir şey söylerseniz, ona iftira etmiş olursunuz.” (bk. Irakî, Tahricu ahadis-i’l-İhya-İhya ile birlikte-, 3/141).

Dikkat edilirse, bir sözün gıybet olması için, hakkında konuştuğumuz insanların o sözden rahatsızlık duymaları gerekir. Eğer duyduklarında hoşnutsuzluk duymazlarsa, o gıybet olmaz.

Bu ölçüye göre baktığımızda -algılayabildiğimiz kadarıyla- sizin: "Bizim memleketin insanı maalesef dini açıdan çok cahiller, tuhaf âdetlerimiz var, gerçekten çok ham ve cahiliz." şeklindeki ifadeniz, memleketinizin insanlarını tahkir eden suçlayıcı bir tavırdan çok, sizin de dahil olduğunuz bir öz eleştiri mahiyetindedir. Doğrudan bir suçlamaya ve tahkire hedef olmayan o insanlar, bu sözü duyduklarında bundan ötürü sizden kızmayacaklarını düşünüyoruz.

İkincisi, bir topluluk hakkında söylenen olumsuz bir söz, şayet onların hepsi için doğru olmadığı açıkça belli ise, dinleyenler tarafından da öyle algılanıyorsa, bu da gıybete girmeyebilir. Mesela “Bizim memleketin insanları hepsi cahildir.” sözünün gerçeği yansıtmadığı, abartı olduğu açıkça dinleyenler tarafından da fark edilir. Bu sebeple, söz konusu insanlar bunu duyduklarında genellikle üzerlerine alıp küsmezler. Bunu bazılar için söylenmiş bir söz olduğunu düşünürler. Kanaatimizce bu da gıybet sayılmamalıdır.

Üçüncüsü: Sizin bütün memleket insanlarını bulup helallik istemeniz imkânsız olduğuna göre, yapacağınız tek şey var; o da onların ıslah olmaları, günahlarının bağışlanmaları için dua etmektir. İslam’da herhangi bir gıybetten veya isteyerek gıybeti dinledikten sonra, “Ya Rabbi! Bizi ve gıybet ettiklerimizi bağışla.” duasını okumak, bir düstur olarak kabul görmüştür.

İlave bilgi için tıklayınız:

- GIYBET.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet