İmam Gazali'nin bir eserinde, gıybet edilen kişi gıybet edeni affetmedikçe affolunmaz dediği halde, diğer bir eserinde, gıybet edilenin kulağına gitmeden tövbe edilirse affolunur demesi bir çelişki değil midir?

Değerli kardeşimiz,

İmam Gazalî, İhyau’l-Ulum adlı eserinde gıybet konusunda -özet olarak- şunları söylemiştir:

“Gıybet eden kimsenin -tövbe etmek üzere- iki şey yapması gerekir. Birincisi; pişman olmak tövbe etmek, üzüntü duymak ve böylece Allah’ın hakkını eda etmektir. İkincisi; gıybet ettiği kimseden helallik almak ve böylece kul hakkından kurtulmaktır.” (İhya, 3/150)

Gıybetin tövbesi için helallik almanın zorunlu olmadığını söyleyen bazı kimselerin bu görüşüne yer veren İmam Gazalî, bu görüşün doğru olmadığını belirtmiş ve buna karşılık Ata b. Ebi Rebah’ın konuyla ilgili şu ifadelerine yer vermiştir:

“Gıybette tövbe etmek istiyorsan, gıybet ettiğin adamın yanına gidecek ve ona 'Söylediklerimde yalan söyledim, sana zulmettim ve haksızlık ettim. Şimdi sana geldim istersen hakkını alırsın, istersen beni affedersin.' diyeceksin”. Gazalî, bu görüşün en doğrusu olduğuna vurgu yapmıştır.(bk. a.g.e).

Gazalî’nin bu görüşü İslam âlimlerinin görüşleri ile uygunluk göstermektedir. Nitekim, gıybet konusunda, İslam alimlerinin büyük çoğunluğunun görüşü şu merkezdedir: Gıybet eden veya isteyerek gıybeti dinleyen kimsenin tövbe istiğfar etmesi ve gıybet edilen adamı gördüğünde de onunla helalleşmesi gerekir. Gıybetin tövbesi, gıybet edilen kimseden helallik almayı gerektirir, çünkü burada bir kul hakkı söz konusudur.

İslam’da herhangi bir gıybetten veya isteyerek gıybeti dinledikten sonra, “Ya Rabbi! Bizi ve gıybet ettiklerimizi bağışla.” duasını okumak bir düstur olarak kabul görmüştür.

Bediüzzaman da bu konuda şu görüşlere yer vermiştir:

"Gıybet, nasıl ateş odunu yer, bitirir; gıybet dahi a'mâl-i salihayı yer, bitirir. Eğer bir kimse gıybet etti veyahut isteyerek dinlediyse; o vakit 'Allah'ım, bizi ve gıybetini ettiğimiz zâtı mağfiret et' diye dua etmeli, sonra gıybet edilen adama ne vakit rast gelse, 'Beni helâl et.' demeli." (Nursi, Mektubat, Yirmi İkinci Mektup). 

İlave bilg için tıklayınız:

- Gıybet nedir; hangi konularda gıybet haram olmaz?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet