"Haya (kötülük işlemekten utanma) örtüsünü yüzünden sıyırıp atan kimsenin ardından konuşmak gıybet değildir." hadisini açılar mısınız?

Değerli kardeşimiz,

“Haya ( utanma) örtüsünü yüzünden sıyırıp atan kimsenin ardından konuşmak gıybet değildir.”

hadisini, Beyhakî Hz. Enes’ten zayıf bir senetle rivayet etmiştir.(bk. Suyutî, el-Camiu’s-Sağîr, II/285)
Yüzünden haya perdesini atan kimsenin diğer adı "fasık-ı mütecahir"dir. Böyle bir kimsenin kötü bir insan olduğu bilinsin ve kimse ondan zarar görmesin diye, güzel bir amaçla gıybet edilmesi gıybet sayılmaz.

Ayrıca gıybet: arkasında konuştuğunuz şeyi duyduğunda kişinin sıkıldığı şey olarak tarif edilir. Açıktan günah işlemekten sıkılmayan kimsenin durumu zaten gıybet tanımının dışındadır. (bk. Münavî, Feyzu’l-Kadîr şerhu camii’s-sağir, ilgili hadisin şerhi).

İslam âlimlerine göre, dinen güzel sayılan bir gaye uğruna yapılan gıybet, gıybet sayılmaz. Gıybet, mahsus birkaç maddede caiz olabilir:

a. Şekvâ suretinde yetkili bir adama şikâyet eder, tâ ki kendisine yardım edip o münkeri / kötülüğü ve haksızlığı ondan izale etsin ve hakkını ondan alsın.

b.  Bir adam onunla teşrik-i mesai etmek ister, seninle meşveret eder. Sen de, sırf maslahat için, garazsız olarak, meşveretin hakkını edâ etmek için desen: "Onunla teşrik-i mesai etme. Çünkü zarar göreceksin."

c. Maksadı tahkir ve teşhir etmek değil,  tarif ve tanıttırmak için dese: "O topal ve serseri adam filân yere gitti."

d. Gıybet edilen adam fâsık-ı mütecahirdir. Yani fenalıktan sıkılmıyor, yüzünden haya örtüsünü atmış,  işlediği kötülüklerle iftihar ediyor, zulüm yapmaktan lezzet alıyor, sıkılmayarak âşikâre / açıktan bir surette günah işliyor, bunun da gıybeti caizdir.(bk. B. Said Nursi, Mektubat, Yirmi İkinci Mektup, Hatime; ayrıca bk. İbn Hacer, X/472-73).

"İşte bu mahsus maddelerde, garazsız ve sırf hak ve maslahat için gıybet caiz olabilir. Yoksa, gıybet, nasıl ateş odunu yer, bitirir; gıybet dahi a'mâl-i salihayı yer, bitirir."

"Eğer gıybet etti veyahut isteyerek dinledi; o vakit “Allahım, bizi ve gıybetini ettiğimiz zâtı mağfiret et”diye dua etmeli, sonra gıybet edilen adama ne vakit rast gelse, "Beni helâl et" demeli."(bk. Nursi, a.g.e)

İlave bilgi için tıklayınız:

Gıybet nedir, hangi konularda gıybet haram olmaz?..

Gıybetin kefareti nedir? Gıybet eden ya da dinleyen kimse ne yapmalıdır? ..

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet