Bayram cumaya denk gelirse cuma namaz terk edilebilir mi?

- Bayram ve Cuma aynı gün denk gelirse. Cuma terk edilebilir mi? Öyle bir hadis varmış:
"Bugün iki bayramı bir arada idrak ettiniz. Çevreden gelenlerden Cuma’ya kadar beklemek isteyenler bekleyebilirler. Avali halkından (Medine’nin yakın çevresinden olan kimseler) dönmek isteyenler de dönebilirler, kendilerine izin verdim." (Tahric: Muvatta, 1/179; Buhari, 4/10.)
- Kaynak doğru mu?
- Mezhep imamlar buna ne demişler?

Değerli kardeşimiz,

- Bir rivayete göre Ebu Ubeyd şöyle demiştir:

“Ben Hz. Osman ile bir bayram gününde bulundum. O gün aynı zamanda cuma günü idi. Hz. Osman hutbeden önce (bayram) namazını kıldırdı. Sonra şunları söyledi: ‘Ey İnsanlar! Kim isterse cuma namazını da kılmak için bekleyebilir. Avali halkından (Medine’nin yakın çevresinden olan kimselerden) dönmek isteyenler ise dönebilirler, kendilerine izin verdim. Kim de gitmek isterse ona da izin vermiş bulunuyorum.’ dedi.” (bk. Buhari, no: 5572; Muvatta, no: 613)

- Bu konuda fıkıh âlimlerinin görüşleri şöyledir:

a) Bayram günü cuma gününe tevafuk ederse, Şafii mezhebindeki en sahih görüşe göre, cuma namazı belde halkından sakıt olmaz, kılmaları gerekir. Fakat köylerden beldeye gelenlere farziyeti düşer. İsteyen cuma namazını beklemeden ve kılmadan gidebilir.

b) Ebu Hanife de belde halkına cuma namazının farziyeti devam eder, der.

c) İmam Ahmed’e göre, bayram günü ile cuma günü bir araya gelirse, cuma namazı hem belde halkı hem de köy halkı için farz olmaktan çıkar. Onun yerine öğle vaktini kılarlar. (bk. Avnu’l-Mabud, 1071)

- Münavi’nin bildirdiğine göre, bayram günü cuma gününe tevafuk ederse, cuma namazını kılmakla mükellef olan kimseler, bayram namazını kıldıkları zaman Şafii ve Cumhur-u ulemaya göre cumanın farziyeti düşer, İmam azama göre ise farzdır. (bk. Feyzu’l-Kadir, 6103)

- Vehbe Zuhayli’nin bildirdiğine göre, Hanbeli mezhebine göre, bayram günü ile cuma günü bir araya gelirse, cuma namazı ister belde halkı ister de köy halkı olsun -bayram namazını kılan kimseler- için farz olmaktan çıkar. Hanefi, Maliki ve Şafii mezhebinde ise cuma namazının farziyeti ayet ve hadislerle sabit olduğundan, bayram namazı sebebiyle farziyeti düşmez, herkese farzdır.” (bk. el-Fıkhu’l-İslami, 2/1419-1420)

Konuyla ilgili rivayetler, Medine’nin dışından gelen köylülerin sabah Hz. Peygamber (asm) Efendimiz ile bayram namazını eda ettikten sonra, öğlene kadar beklemelerine gerek olmadığını, Efendimizin (asm) onları serbest bıraktığını, isteyenin bekleyip cumayı kılabileceklerini, isteyenlerin ise kılmadan köylerine dönebilecekleri ruhsatını verdiğini gösteriyor. Ancak Medine ahalisinin o gün, Hz. Peygamber (asm) Efendimiz ile cumayı eda ettiklerini belirtir.

Özetle, üzerine cuma namazı farz olanlar için, her iki namaz da asla terk edilmez ve kılınır. (bk. Merginani, Hidaye, 1/191)

Dolayısıyla, bayram namazını eda ettikten sonra, cuma namazını da normal usulüne uygun vaktinde kılmamız gerekmektedir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet