Bakara suresi 87. ayetin meali, yaptınız mı yapacak mısınız mı?

- Bakara 87. ayetin sonunda bazı mealde: yaptınız, diğerinde yapacak mısınız şeklinde geçiyor. Neden farklı anlam var, bozulmuyor mu?
- Ayrıca, Bakara 61’de de bir mealde, kabak bir başkasında hıyar olarak geçiyor. Neden farklıdır, bu farkları nasıl anlamalıyız?

Değerli kardeşimiz,

Cevap 1:

Kur'an’ın Arapça ifadeleri bu iki farklı şekilde de tercüme edilebilir.

Örneğin bir mealde: “Demek, bir peygamber size ne zaman gönüllerinizin hoşlanmadığı bir şeyi getirirse, kibirlenmek isteyeceksiniz de kimini yalanlayarak, kimini de öldüreceksiniz öyle mi?” yazılmış.

Diğer bir mealde: “Yoksa siz, canınızın istemediği bir peygamber size geldiğinde büyüklük taslayacak ve kimini yalanlayıp kimini de öldürecek misiniz?”

Bir diğerinde: “(Ama) ne zaman bir elçi hoşunuza gitmeyen bir şey getirdiyse küstahlıkla haddi aşarak bir kısmını öldürdünüz ve diğerlerini yalanladınız, öyle değil mi?” şeklindedir.

Başka bir mealde şöyledir: “Ne zaman ki, bir peygamber, size canınızın istemediği bir şey getirdiyse, büyüklük taslamadınız mı? Kimini yalanladınız, kimini de öldürüyordunuz?”

Bir diğerinde ise şöyledir: Ama ne zaman bir peygamber nefislerinizin hoşlanmadığı bir şey getirdiyse büyüklük taslayarak kimini yalanladığınız, kimi­ni de öldürdüğünüz doğru değil mi?"

Ayetlerin ifadeleri tercüme edilirken, meal sahibi Türkçede -kendisince- daha uygun, daha anlaşılır ifadeleri tercih eder. Bunun için açıkça yanlış bir mana verilmediği sürece farklı meallere yanlış nazarıyla bakmamak gerekir.

Mesela, normal sohbetlerde bazı hatipler, sahabilerden bahsederken “sonra şunu bunu yaptı” yerine “sonra şunu bunu yapacak” ifadesini kullanmayı tercih eder ve bu yanlış da değildir.

Söz konusu etmekte olduğumuz ayetlerin ifade tarzını, geçmişten bahsetmesini, irşad üslubu bakımından fazladan bir tesir yüklemek için “kezzebtüm” (yalanladınız) fiilini geçmiş zaman kipinde, “taktulûn” (öldürürsünüz) fiilini gelecek fiil kalıbında zikredilmesi ve olayların geçmişte cereyan etmesine rağmen, ayetin başında “efeküllema” (her ne zaman) soru sitilinin kullanılması gibi hususları izah etmek için bir kitap yazmak gerekir.

Bununla beraber, bizim kanaatimize göre, son cümleyi “Kimini yalanladınız, kimini de öldürüyordunuz?” meali daha güzeldir.

İsrailoğullarının, bütün ilahi lütufları kendileri için birer meziyet olarak kabul edip peygamberleri tanımaları, onlara saygı göstermeleri ve Allah'a şükretmeleri gerekirken, tam bir küstahlıkla, işlerine gelmeyen, keyiflerine uymayan durumlarda peygamberlere karşı çıkmışlar; bir kısmını yalancılıkla itham etmişler, Hz. Zekeriya ve Hz. Yahya gibi bazılarını da öldürmüşler; Hz. İsa’yı asmaya kalkışan Romalılara da yardımcı olmuşlardır.

Medine Yahudileri de daha önceki peygamberler gibi Cebrail vasıtasıyla vahye mazhar olan ve kesin delillerle nübüvvetini kanıtlayan Hz. Muhammed (asm) karşısında aynı olumsuz tavrı sürdürmüşlerdir.

İşte bu ayette, onların bu tutumunun tarihî hastalıkları olduğu vurgulanmaktadır.

Bununla beraber, ayette öldürme fiilinin muzari kalıbında gönderilmesi iki şekilde anlaşılabilir:

1. Bununla, mazinin yani geçmişin hikayesi kastedilir.

Söz konusu iş, son derece korkunç olduğu bildirilmek istenir. Böylece bu işin hatıralarda canlandırılması ve kalplerde tahayyül edilmesi murad edilmiştir.

2. Hz. Peygamber Efendimizi (asm) öldürmeye teşebbüs edeceklerine işaret olabilir.

Bu ifade ile Allah, “Hz. Muhammed'i (asm) öldürmek için çok çaba sarf ettiniz ve edeceksiniz, bunun için ona birçok teşebbüste bulundunuz ve bulunacaksınız, ama ben onu size karşı korudum ve koruyacağım." demek istemiştir.. (bk. Razi, Mefatih, ilgili ayetin tefsiri)

Cevap 2:

Bakara suresi 61. ayetteki ilgili kelimenin aslı “kıssa”dır. Bu kelime meallerde: “kabakgiller, kabak,  acur, salatalık, hıyar” gibi sözcüklerle ifade edilmiştir.

Lügat kitaplarında Kıssa; hıyar, acur. fekkus, olarak geçer. (bk. Lisanu’lArab; el-Mucemu’l-Veciz)

Bizim bildiğimiz kadarıyla bu kelime en çok “hıyar / salatalık” olarak meşhurdur.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet