Amalika ve Cürhümlüler, Kabe inşasına yardım etmişler mi?

- Hz. İsmail (Aleyhisselam) döneminde Mekke'de yaşayan, Amalika ve Cürhümlüler, Hz. İbrahim (Aleyhisselam) Kabe'yi inşa ettiğinde yardım etmişler miydi?

Değerli kardeşimiz,

- Amalika ve Cürhüm kabilesinin, Hz. İbrahim ile birlikte Kâbe’yi inşa ettiklerine dair bir bilgiye rastlayamadık.

Ancak bazı rivayetlerde bunların daha sonraki Kâbe inşasını gerçekleştirdikleri anlaşılmaktadır.

Kâbe’nin ilk defa ne zaman ve kimin tarafından yapıldığı hususunda ihtilâf vardır.

Kur'an-ı Kerîm’de Kâbe ile ilgili olarak şu ayetler yer almaktadır:

“Şüphesiz âlemlere bereket ve hidayet kaynağı olarak insanlar için kurulan ilk ev -mabed- Mekke’deki -Kâbe-’dir.” (Al-i İmrân 3/96)

“Biz beyti insanlara toplanma mahalli ve güvenli bir yer kıldık. Siz de İbrahim’in makamını namaz yeri edinin. Biz İbrahim ve İsmail’e, ‘Tavaf eden, ibadete kapanan, rükû ve secde edenler için evimi temiz tutun.’ diye emretmiştik. İbrahim, ‘Rabbim, burayı emin bir şehir yap! Halkından Allah’a ve ahiret gününe iman edenleri çeşitli meyvelerle rızıklandır.’ dediğinde -Allah-, ‘Kim inkâr ederse onu kısa bir süre -dünyada- faydalandırır, sonra da cehennem azabına sürüklerim. O ne kötü bir akıbettir!’ demişti. Bir zamanlar İbrahim İsmail ile beraber evin temellerini yükseltirken, ‘Ey Rabbimiz, bizden kabul buyur! Şüphesiz sen işitensin, bilensin.’, demişlerdi.” (Bakara, 2/125-127)

“Bir zamanlar İbrahim’e beytin yerini göstermiş -ve şöyle demiştik-: Bana hiçbir şeyi ortak koşma; tavaf eden, kıyamda bulunan, rükû ve secde edenlere evimi temiz tut.” (Hac 22/26)

“İnsanlar arasında haccı ilan et ki gerek yaya olarak gerekse nice uzak yol ve diyarlardan yorgun argın gelen, zayıf develer üzerinde, kendilerine ait birtakım yararları müşahede etmeleri, Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanlar üzerine belli günlerde Allah’ın ismini anmaları -kurban kesmeleri- için sana -Kâbe’ye- gelsinler. Artık ondan hem kendiniz yiyin hem de fakir ve yoksullara yedirin. Sonra kirlerini gidersinler, adaklarını yerine getirsinler ve eski evi tavaf etsinler. Kim Allah’ın yasaklarına saygı gösterirse bu, Rabbinin katında kendisi için daha hayırlıdır.” (Hac 22/27-29)

Bu ayetlerden Kâbe’nin Hz. İbrahim’den önce de var olduğu, ancak yıkılıp uzun zaman içinde yerinin kaybolduğu ve Hz. İbrahim tarafından bulunarak oğlu Hz. İsmail ile birlikte yeniden yapıldığı anlaşılmaktadır.

Kâbe’nin Hz. İbrahim’den sonra kaç defa yeniden yapıldığı hususu da ihtilaflıdır; genelde benimsenen görüş Amalika, Cürhüm ve daha sonra Hz. Muhammed (asm) Efendimizin dedelerinden Kusay b. Kilab tarafından olmak üzere üç defa inşa edildiği şeklindedir.

Kusay, o güne kadar damı bulunmayan Kâbe’nin üzerini hurma dallarıyla örtmüştür.

Kureyş’in 605 yılında yaptığı yeniden inşa sırasında Hz. Peygamber (asm) Efendimizin, amcası Abbas ile birlikte taş taşıdığı ve bu arada Hacerülesved’i yerine koyma şerefini paylaşamayan Kureyş kabileleri arasında çıkması muhtemel bir çatışmayı önlediği bilinmektedir. (bk. TDV İslam Ansiklopedisi, Kâbe md.)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet