Allah, Ahir yani Son ise, ahiret nasıl ebedi olur?

​"El Ahir isminin anlamı; Allah 'son'dur, her şeyden sonradır, dolayısıyla Cennet ve cehennemden de sonradır. Bu nedenle Ahiret sonsuz olamaz. Çünkü cennet cehennem sonsuz olursa Allah son olamaz." diyen profesörler var.
- Bu iddiaların doğruluğu var mıdır?
- Sizce Ahiret sonsuzdur demek haşa Allah'ın ortağı var demek midir?

Değerli kardeşimiz,

Allah Teâlâ;

- Her şeyin yaratıcısı ve ilk illeti olması itibariyle evvel, her şeyi yaşatan ve vefat ettiren olması bakımından ahirdir.

- İlk bilinmesi itibariyle evvel, en son varılan olması bakımından ahirdir.

- Zatıyla evvel, sıfatlarıyla ahirdir.

- Önceyi belirlemesi itibariyle evvel, sonuncuyu tayin etmesi bakımından ahirdir.

- Zamanın dışında olması itibariyle hem evvel hem de ahirdir.

- Dünyada lütfunu esirgememesi bakımından evvel, ahirette mağfiretiyle muamele etmesi itibariyle ahirdir.

Bu sonuncu yoruma göre evvel Rahman adıyla, ahir de Rahîm ismiyle yakın anlamlı kabul edilir.

Soruda geçen iddia yeni değildir. Nitekim, Cehm b. Safvan, Allah’ın “kendisinden başka hiçbir varlık bulunmayan” anlamındaki Ahir ismini delil göstererek ahiret hayatında cennet ile cehennemin, içindekilerle birlikte bir gün yok olacağını iddia etmiştir. Ona göre Allah başlangıçta tek ve ilk olduğu gibi sonuçta da tek ve son olacaktır; onun dışında cennet ve cehennem halkı gibi bazı varlıkların bulunması tek (ahad) ve son (ahir) olma prensibine aykırıdır.

Cehm b. Safvan’ın bu görüşü âlimlerin büyük çoğunluğu tarafından hem naslara, hem de akla aykırı görülerek reddedilmiştir. Çünkü ahiret hayatıyla ilgili ayet ve hadisler bu hayatın ebedî olduğunu açıkça ifade etmektedir.

Ancak bu ebediyet (beka), Allah’ın zatına mahsus olan “kendiliğinden ve değişmez” özelliğini taşımaz. 

Şu halde cennet, cehennem ve içindekilerin ebediyen var olması, Allah'ın onları ebediyen var etmesiyledir, ebedilik onların zatına ait bir özellik değildir. Bu sebeple de Allah'ın ahir, baki, ebedi ve benzeri isimleriyle çelişecek bir durum söz konusu değildir.

Cehm b. Safvan, hadisçiler ve müctehid imamlar tarafından tenkit ve tekfir edilmiştir. [Dârimî, er-Red ʿale’l-Cehmiyye (nşr. Gösta Vitestam), Leiden 1960, s. 4, 93-97]

Hatta Mutezile ulemasınca bile, Cehm b. Safvan sapık kabul edilmiştir. (Hayyât, el-İntiṣâr, s. 92)

Buna rağmen Mutezile’ye genel anlamda tesir ettiği, ayrıca imamet konusundaki görüşlerinin Mürcie’yi, irade konusundaki görüşlerinin daha sonra gelişen Cebriyye’yi etkilediği kabul edilmektedir.

Teşbihten kurtulmak için Allah’a “vücûd” sıfatını bile atfetmekten kaçınacak derecede aşırı bir tenzih anlayışı geliştiren Cehm b. Safvan’ın görüşleri daha ziyade ölümünden sonra yayılmış ve taraftarları hicrî V. yüzyıla kadar müstakil bir fırka olarak Cehmiyye adıyla devam etmiştir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- İnsana ebedi hayat verileceğine göre Allah'ın Ahir olması nasıl izah ...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet