Adiyat Suresinin sebeb-i nüzulü ve fazileti hakkında bilgi verir misiniz?

Değerli kardeşimiz,

İbn Mes'ûd (ra), Câbir (ra), el-Hasan, İkrime ve Atâ'a göre: Mek­ke'de; İbn Abbas (ra), Enes (ra), Mâlik ve Katade'ye göre: Medine'de inmiştir. (Tefsîr-i Kurtubî: 20/153)

İbn Merduye (veya Merdeveyh)'in İbn Abbas (ra)'dan yaptığı tahrîce göre, İbn Abbas (ra) şöyle demiştir; "ve'l-âdiyat sûresi Mekke'de inmiştir." 

Birinci âyetinde savaş yollarında harıl harıl, nefes nefese koşan at­lara ve binicilerine yemin edilerek başlanmış ve bu mânaya delâlet eden «âdiyat» sûreye isim olmuştur.

Allâme Zemahşerî'ye göre: Bu sure, Asr Sûresi'nden sonra inmiştir. (Tefslrü'l-Keşşaf: 4/786)

Sûrenin Kapsadığı Başlıca Konular:

1. Allah yolunda, din, ahlâk, namus ve hak uğrunda düşmana karşı at koşturanlar konu ediliyor.

2. Bunca imkânlara mazhar kılınan ve bir bakıma kâinatın var kı­lınmasının sebep ve hikmeti olan insanın Rabbına karşı nankörlükte bu­lunması, âyetin başındaki yemine cevap olarak gösteriliyor.

3. İnsanın dünya malına karşı çok hırslı ve hevesli olduğu belirti­lerek, bu hırs ve hevesin Kitap ve Peygamber çerçevesine alınmasının lü­zumuna işaret ediliyor.

4. Sonra da ölüm olayının arkasından dirilme olayının meydana ge­leceği ve kalp ile kafalarda dolaşan niyet ve düşüncelerin ortaya döküle­ceği günden söz edilerek uyarıcı ve yönlendirici bilgi veriliyor.

Surenin Meali:

1. Harıl harıl, nefes nefese boyunlarını uzatarak koşan atlara (ve ya hac cihetine yönelen develere),

2.  Koşarken kıvılcım saçanlara,

3. Sabahleyin baskın yapanlara

4. (Geçtikleri yerlerden) toz-duman koparanlara

5. Ve (düşman) topluluğuna dalıp ortalayanlara and olsun ki

6. İnsan cidden Rabbına karşı oldukça nankördür.

7. Kendisi de gerçekten buna şahiddir.

8. Ve o, gerçekten Dünya malına karşı oldukça hevesli ve de cim­ridir.

9, 10. Kabirlerdekinin deşilip çıkarılacağı, göğüslerde olanın derlenip ortaya konulacağı zamanı acaba bilmiyor mu?!

11. Şüphesiz ki Rabları o gün onlardan (onların her hâlinden) ha­berlidir.

İniş Sebebi:

Hafız Bezzar, İbn Ebî Hatim ve Hâkim'in İbn Abbas (ra)dan yaptığı rivayete göre, Resûlüllah (asm) Efendimiz bir kaç atlıyı bir yana göndermiş bulunuyordu. Aradan bir ay geçmesine rağmen onlardan bir haber gel­medi. Bunun üzerine Âdiyat Sûresi indi. (Süyûti, Esbabu Nüzûli'l-Kur'ân: 122)

Müfessir Kurtubî'nin tesbitine göre: Resûlüllah (asm) Efendimiz, Be­ni Kinâne Kabilesine bir süvari müfrezesi gönderdi. Ancak aradan hayli zaman geçmesine rağmen onlardan bir haber çıkmadı. Müfrezenin ba­şında ise, Ansar'dan Münzir b. Amr bulunuyordu ki, bu zat nakiplerden biri idi. Münafıklar, gönderilen bu müfrezenin öldürüldüklerini iddia edip et­rafa yaymaya ve kargaşa çıkartmaya başladılar. Bunun üzerine müfreze­nin Allah yolunda selâmette olduğunu belirtir anlamda Âdiyat Sûresi in­dirildi. (Tefsir-i Kurtubi: 20/155.)

Surenin Faziletine Dair:

Ebû Ubeyd'in Fezâ'il'inde el-Hasan'dan yaptığı rivayete göre, Resû­lüllah (asm) Efendimiz şöyle buyurmuştur:

«İzâ zülzilet sûresi, Kur'ân'ın yarısına ve ve'l-âdiyat sûresi de (diğer) yarısına denktir.» (Şevkanî, Fethülkadîr: 5/481)

Diğer yandan Muhammed b. Nâsır'ın Atâ b. Ebî Rebah (ra) den merfuân yaptığı rivayette, İbn Abbas'ın (ra) şöyle dediği nakledilmiştir:

«İzâ zülzile sûresi Kur'ân'ın yarısına; ve'l-âdiyat sûresi de Kur'ân'ın yarısına, kul huvallah sûresi de Kur'ân'ın üçte birine muâdil (eşdeğerde)dir.» (Şevkani, Fethü’l-kadir: 5/481.) 

(bk. Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, Anadolu Yayınları: 13/6950-6953.)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet