Âdem Peygamberin yaşadığı cennet, dünyada bir bahçe midir?

- Bazı kimseler Âdem peygamberin yaşadığı cennetin dünyada bir bahçe olduğunu, İmam Maturidi'nin de bu görüşte olduğunu söylüyor. Bu doğru mudur?

Değerli kardeşimiz,

"Bu cennet, dünyada bir bahçedir. Zira Hz. Âdem (a.s.) dünyada yaratılmıştır.” diyen müfessirler vardır. Fakat ekseri müfessirlere göre maksat ebedî cennettir. (bk. Maverdi, Araf,19-20. ayetin tefsiri; İbn Kayyım, Miftahu dari’s-saade, 1/11-15)

Hz. Âdem (as)'in yaratıldığı cennete acaba yeryüzündeki cennetlerden biri mi idi? Böyle zannedenler olmuştur. "Filistin'de yahut Fâris ile Kirmân arasında bir cennet idi. İnişi de oradan Hindistan'a nakliydi." denilmiştir. Fakat bunlar şöyle bir istidlâl ile söylenmiştir: Çünkü Âdem (as)'in yaratılışı yeryüzünde olduğunda ittifak vardır ve bu kıssada semaya yükselmesi zikredilmemiştir. Olsa idi öncelikle hatırlatılırdı. Bir de cennet-i huld (ebedi cennet) olsaydı, çıkılmaz ve şeytan oraya giremezdi.

- Reşid Rıza, İmam Maturidi’nin de bu cennetin dünyadaki bir bahçe olduğunu söylediğini belirtmiştir. (bk. Tefsiru’l-Menar, Bakara:35. ayetin tefsiri)

Bu görüşe meyleden Reşid Rıza da bu görüşü savunanların delillerini ortaya koyan İbn Kayyım’ın söz konusu ifadelerine yer vermiştir. Ancak İbn Kayyım bu cennetin gerçek cennet olduğu kanaatindedir. İnsanların akıl midesini bulandırmamak için muhaliflerin delillerini zikretmeyeceğiz. Öğrenmek isteyen, İbn Kayyım ve Reşid Rıza’nın ilgili eserlerine bakabilirler.

- Bize göre cennetin dünyada olduğuna dair  bu tahmin, göründüğü kadar makul ve tabii değildir. Bilakis, Hz. Âdem’in dünyada yaratılıp sonra gökteki cennete yerleştirilmesinin kuvvetli delilleri vardır. Bu delilleri şöyle sırlamak mümkündür:

1. Allah Hz. Adem’i topraktan yaratmıştır. Toprak ise yeryüzündedir. Demek ki Hz. Âdem’in yeryüzünde yaratıldığına kesin nazarıyla bakılmalıdır.   

2. Hz. Adem’in cennete götürülmesine gelince, onun ve soyunun aslında cennet için yaratıldığını, asıl yurtlarının cennet olduğunu, bu yurttan mahrum kalmanın ise insanların kendi iradeleriyle yapacakları isyanlara bağlı olduğunu göstermeye yönelik uygulamalı bir hakikattir.

3. “Şeytan, birbirlerine örtülü olan avret yerlerini onlara göstermek için kendilerine vesvese verdi. Ve: 'Rabbiniz size bu ağacı sırf melek olursunuz veya ebedî kalanlardan olursunuz.' diye yasakladı, dedi.”(A'raf, 7/20) mealindeki ayette Hz. Adem’in orada ebedi kalacağına dair telkinler o cennetin dünyada olmadığının göstergesidir. Çünkü dünya fanidir.

4. “Allah buyurdu: 'Birbirinize düşman olarak (oradan) inin. Sizin için yeryüzünde bir süreye kadar yerleşme ve faydalanma vardır.'” (A'raf, 7/24) mealindeki ayette “inmek”ten söz edilmiş, sonra da dünyada bir süreliğine kalacaklarına vurgu yapılmıştır. Bu ifadeler, Hz. Adem ve eşinin başka -yukarı olan- bir yerden gelip dünyaya yerleştirildiklerine işaret etmektedir.  

5. Sahih hadiste belirtildiğine göre, kıyamet günü insanlar şefaat emesi için Hz. Âdem’e giderler ve: “Ey babamız! Bize cenneti(n kapısını) aç derler. Adem ise: ‘Sizi cennetten çıkaran babanızın hatası değil mi?..’ diyecek.” (Müslim, İman,329) Burada insanların açmasını istedikleri cennet elbette ahiretteki cennettir. Hz. Âdem’in “Sizi cennetten çıkaran babanızın hatası değil mi?” şeklindeki ifadesi de açıkça onun söz konusu ahiretteki cennetten bahsettiğinin göstergesidir.

6. “Ey Âdem! Sen ve eşin cennette yerleşin.”(A'raf, 7/19) mealindeki ayette olduğu gibi, Kur’an’da kullanılan “cennet” kelimesi el takısı almış ve “el-cennet” şeklinde kullanılmıştır. Bu durum, muhataplar tarafından söz konusu cennetin bilinen meşhur cennet olduğunu göstermektedir.

7. “Şüphesiz senin için cennette ne aç kalma var, ne de çıplak kalma var. Orada ne susayacak, ne de güneş altında kalacaksın.”(Tâhâ, 20/118-119) mealindeki ayetlerde ifade edilen vasıflar ebedi cennetin vasıflarıdır.

8. “Nihayet şeytan ona (Âdem’e) vesvese verip şöyle dedi: 'Ey Âdem! Sana sonsuzluk ağacını ve yok olmayacak bir saltanat göstereyim mi?'” (Tâhâ, 20/120) mealindeki ayette kullanılan “sonsuzluk ağacı ve yok olmayacak bir saltanat” vasıfları ahiretteki, ebediyet içindeki cennetin vasıflarıdır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet