Zayıf hadisler bilindiği halde neden rivayet edilmiş?

- Hadis Alimlerimiz bazı hadislerin çok zayıf olduğunu bildiği halde neden rivayet etmişlerdir?
- Bu zayıf hadisleri ilmi kitaplardan kaldırırsak bize ne gibi yararı veya zararı olur?

Değerli kardeşimiz,

- Alimlerin / muhaddislerin zayıf hadis rivayetlerine yer vermelerinin birçok hikmeti vardır.

Bu hikmetlerden birkaçını şöyle sırlamak mümkündür.

a) Alimler rivayet ettikleri zayıf hadislerin zayıf olduğunu belirtmek için rivayet etmişlerdir. Çünkü herkes bir hadisin zayıf olup olmadığını bilemez. Şifahi veya kitabi olarak bulduğu böyle bir hadisin sahih olduğunu düşünüp ona göre amel edebilir. Üstelik başkaları da şifahi veya kitabi olarak ondan bu rivayetin sahih olduğuna hükmedebilir. Üstünde “zayıf” damgasını görenler artık böyle yanlış bir bilgi tuzağına düşmezler.

b) Fezail-i a’malde zayıf hadislerle de amel edilebileceği hususu alimler arasında kabul gören bir prensiptir. Hadis alimleri, insanları bu sevaptan mahrum etmemek için bu rivayetleri de eserlerine almışlardır.

c) Her zayıf hadisin manasının yanlış olduğu anlamına gelmez. Yalnız bu bilginin Hz. Peygamber (asm)'den gelip gelmediği konusunda tereddütler vardır. Alimler, manasını güzel gördükleri bu zayıf hadisleri yazmakla, o doğru manayı ders vermek istemişlerdir. Örneğin: “لولاك “ ; “كنت كنزا مخفيا"   hadis rivayetleri, bu tür manası sahih olan fakat senedi bakımından zayıf olan rivayetlerdendir.

d) Senddeki ravi zincirinde yer alan bir veya birkaç ravinin zayıf veya sika olduğu konusunda farklı değerlendirmeler de yapılmıştır. Söz konusu ravileri sika görenler hadisi sahih kabul ettikleri için, kabul etmeyenler de ilgili hadisin bu illetini ortaya koymak için eserlerinde yer vermişlerdir.

- Bu zayıf hadisleri kitaplardan kaldırırsak şu zararları olabilir:

a) Hadislere karşı çıkan kimselerin ekmeğine yağ sürmüş oluruz. Onlar bu çalışmayı -hadislerin aleyhinde- koz olarak kullanacaklardır.

b) Farklı senetlerle gelen aynı hadisin bir varyantı sahih, diğeri zayıf olabilir. Bu hadisi -zayıftır diye- kaldırdığınızda sahih olan asıl hadis metnini de ortadan kaldırmış olursunuz. Bu ise dini bir musibettir.

c) Zayıf olduğu için İslam literatüründen kaldırılacak zayıf hadislerin içinde bulunan çok güzel ve pek doğru bilgiler de yok olup gidecektir.

d) Bir hadisin zayıf veya sahih olduğunu tespit etmek için, elimizde önceki alimlerin yazdıkları kitaplardan başka hiçbir kaynağımız yoktur. Ravilerin, senetlerin, rivayetlerin durumuyla ilgili çalışmalar çok önceden yapılmıştır.

Buhari ve Müslim başta olmak üzere, sahih hadisler külliyatı oluşturulmuştur.

Keza, zayıf, mevzu rivayetler için onlarca eser kaleme alınmıştır.

Bugün -ek kaynaklara bakmadan- tek bir ravinin durumunu ortaya koyamayız. Çünkü bu imkânsızdır.

Bu sebeple, sahih, hasen, zayıf, mevzu rivayetlerle ilgili malumat, hadis literatüründe yer alan kaynaklarda mevcuttur. "Amerika’yı yeniden keşfetmeye" gerek var mı?

e) Bize göre en doğrusu, zayıf hadisleri yok etmek yerine, sahih hadisleri titiz bir çalışmayla, kolayca istifade edilecek bir tasnife tabi tutarak “Sahih Hadis Ansiklopedisi” tarzında bir araya toplarsak, çoğu ehl-i tahkik olmayan bugünkü insanlarımıza çok daha güzel bir hizmet etmiş olacağız.

- Bu konuda daha geniş zamanlarda, daha geniş araştırmalar yapılarak daha geniş malumatlar verilebilir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Hadislerin birçok raviden geçtiğini dikkate alırsak, hadislere neden ...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet