Tevbe suresi, 128. ayette durak hangi kelimede olmalı?

- Tevbe Suresi 128. Ayet (لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُم بِالْمُؤْمِنِينَ رَءُوفٌ رَّحِيمٌ) okunurken belağat açısından kimileri أَنْفُسِكُمْ kimileri de عَزِيزٌ kelimesinde durmakta.
- Fakat bir imamın şiddetle أَنفُسِكُمْ kelimesinde duran Kâbe imamını kınarcasına eleştirdiğini gördüm. Fakat incelediğim meallerde yalnız Elmalılı'nın عَزِيزٌ kelimesinde duracak şekilde meal ve tefsir yazdığını gördüm. Onun haricinde Arap olan ya da olmayan bütün alimlerin أَنفُسِكُمْ kelimesinde duracak şekilde meal ve tefsir yazdığını gördüm. Peygamber efendimiz aleyhisselataü vesselamın (haşa) İzzetine laf edecek hiçbir Müslüman alim yoktur.
- O zaman belağat açısından bu kelimelerden hangisinde durulması doğru olandır?
- Ayrıca bu farklılıklar alimler arasında belki ihtilaf meselesi iken bazı imamlar tarafından Kabe imamları hakkında böyle konuşmak ne kadar doğrudur?

Değerli kardeşimiz,

Tevbe suresinin ilgili ayetinde vakıf ile ilgili kaynaklarımızda farklı yaklaşımlar söz konusudur.

لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُم بِالْمُؤْمِنِينَ رَءُوفٌ رَّحِيمٌ ayetinde bazı imamlar veya dilbilim alimleri  أَنْفُسِكُمْ kelimesi üzerinde, bazıları da عَزِيزٌ kelimesi üzerinde durmuşlardır.

Meal yazanlar her iki vakıf biçimine göre mana vermişlerdir.

Bizim mushaflar Secavendi'yi tercih ettikleri için, onun rumuzlarını ve vakıf yerlerini kullanmışlardır.

Arap dünyası ise, genel itibariyle enbari tarzını veya vakıf yerleri ile ilgili belirlemelerini tercih ettikleri için, hem yazıda hem de tilavette onun vakıf yerlerini kullanmışlardır.

Kaynaklara bakıldığında alimlerin geneli bu ayetle ilgili  أَنْفُسِكُمْ kelimesindeki vakfı tercih etmişler ve Arap dünyası da bunu uygulamaktadır.

Bizim ülkemizde ise عَزِيزٌ kelimesindeki vakıf tercih edilmiştir.

Her ikisi de doğrudur.

Ancak mana itibariyle أَنْفُسِكُمْ durağı daha uygun görünmektedir ve bu nedenle alimler bunu tercih etmişlerdir. Yani belağat açısından her iki uygulama da doğrudur.

أَنْفُسِكُمْ kelimesinde durulduğunda,  عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ mukaddem haber muahher mübteda olur. Akabinde gelen حَرِيصٌ عَلَيْكُم بِالْمُؤْمِنِينَ رَءُوفٌ رَّحِيمٌ cümlesi sıfat olur. Mana ise "sizin içine düştüğünüz zor durum müminlere merhametli, bağışlayıcı ve onlara çok düşkün olan Peygambere sıkıntı verir." şeklinde olur.

عَزِيزٌ kelimesinde durulduğunda ise, bu kelime رَسُولٌ kelimesinin sıfatı olur.

Dolayısıyla gramatik açıdan her ikisi de doğrudur ve her iki yapıya göre de mana küçük farklarla değişmekte, iki gramatik yapının doğru olduğu gibi bu manalar da doğrudur.

Demek ki, burada bizim tercih etmediğimiz bir vakfa göre okuyanı kınamak, asla ve asla doğru değildir. Zira bunlar birbirinin alternatifi değildir.

Alimlerin bu farklı işaret belirlemelerine göre ortaya çıkan mana diğerini nakzetmemektedir. Bunlar birer anlam zenginliğidir. Birini tercih etmek diğerinin yanlışlığını kesinlikle ortaya koymaz.

Kaldı ki bizim mushaflarda uygulanan vakıf diğerinden daha az tercih edilmektedir.

Zaten bizim Mushafların bir kısmında vakıf işareti olarak ze harfi bazılarında da kaf harfi bulunmaktadır.

Ze harfi böyle bir vakfın bağlayıcı olduğunu değil tercih edilebileceğini, yani caiz olduğunu ifade eder.

Kaf harfi ise, bu vakfın zayıf bir vakıf olduğunu, yani birileri tarafından böyle denildiği duyulmuş şeklinde çok ciddi referansı olmadığını ifade eder.

Bu tür konularda var olan farklılıklar tenakuz, yani bir çelişki değil bir zenginliktir. Unutmamak gerekir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet