Peygamber Efendimizin, annelerimizden Hz. Sevde'yi boşamak istediği hakkında bilgi verir misiniz?

Peygamberimiz (asm) Hz. Sevde (ra)'yi yaşlanınca boşamak istedi mealinde Fıkhussiyre'de ifadeler var. Bunun üzerine Hz. Sevde sırasını vermeyi kabul ediyor, ancak boşamamasını istedi, deniyor. Bu bilgiler doğru mudur?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Hz. Peygamberin (asm) Hz. Sevde'yi boşamak istediğine dair bazı bilgiler vardır. Ancak bunun nedeni onun yaşlı olmasından dolayı değildir. Yaşlı olmadan dolayı boşanma endişesi, Sevde validemize ait bir düşüncedir.

Bir rivayete göre Hz. Sevde validemiz, yaşlandığı için Peygamberimizin kendisini boşamasından endişe duymuş, bunun üzerine Resûl-i Ekrem’e başvurmuş, âhirette peygamber hanımı olarak haşrolmak istediğini ve geceleme hakkını Hz. Âişe’ye devrettiğini belirtmiş, bunun üzerine Nisâ sûresinin 128. âyeti nâzil olmuştur.

Peygamber Efendimizin Sevde validemizle evlenmesi ve onu boşamaya niyetlenmesi

Hz. Sevde, Kureyş kabilesinin Amir b. Luey koluna mensup Zem'a adında birinin kızıdır. Sevde, Süheyl b. Amr'ın kardeşi Sekran ile evlenmişti. Kocasından önce İslâm dinini kabul etmiş ve bir süre sonra eşinin bu dini seçmesinde önemli rol oynamıştır. Mekke'de Müslümanlara işkence ve eziyetin yoğunlaştığı bir sırada Sekran, hanımını da alarak Habeşistan'a gitmiş, ancak bir süre sonra orada ölmüştü.

Hz. Sevde, eşinin ölümünden sonra Mekke'ye döndü. O sırada Hz. Hatice yeni vefat etmişti. Hz. Muhammed (asm)'in bakıma muhtaç çocukları vardı. Hz. Hatice'nin vefat yılına "Hüzün yılı" adını veren Allah'ın Rasûlü çok sarsıntılı günler geçiriyordu. Yalnız ve ortada kalmıştı. Hz. Peygamber (asm)'in bu durumu herkes tarafından farkediliyordu. Rasûlüllah'ı son derece kederli gören Hâkim'in kızı ve Osman b. Maz'un'un hanımı Havle, O'na, bir hayat arkadaşı bulmayı teklif etmiş, O da kabul etmişti. Hz. Peygamber (asm), Sevde'nin iman konusunda gösterdiği sıkı ve vefâkâr tutumundan son derece etkilenmiş ve ona duyduğu takdiri ve verdiği yüksek değeri, nikâh teklifinde bulunarak göstermişti.

Hz. Sevde, Peygamberimiz'le evlendiği sıralarda elli yaşında bulunuyordu. Evlilik Hicretten üç yıl önce gerçekleşmişti. Nikâh akdi için Hz. Peygamber, Sevde'nin evine gitmiş ve onun babası tarafından nikâhları kıyılmıştı. Rasûlüllah'ın eşine takdim ettiği mehir, dört yüz dirhem tutarındaydı. Hz. Sevde'nin, önceleri müşrik iken hak dini seçen bir erkek kardeşi vardı.

Hz. Sevde, evlendikten sonra Peygamberimizin çocukları ile meşgul olmuş ve onlara analık şefkati göstermek suretiyle büyütmüştür.

Hz. Muhammed (asm)'in ikinci hanımı olma şerefini kazanan Hz. Sevde, en kuvvetli rivâyete göre, Hz. Ömer (r.a)'in hilâfeti sırasında H.19/M.640 yılında vefat etmiştir.

Görüldüğü gibi, Resûl-i Kibriyâ Efendimiz, akrabalarından ayrılarak îmân safına intikal etmiş ve bir daha akrabalarının üzerinde bulunduğu şirk inancına dönmek istemeyen bu mücahide yaşlı hanımı, sadece Allah'a ve Allah'ın dinine bağlılık ve sadakatından dolayı himâyesi altına alıyor ve onu mü'minlerin annesi olma şerefine ulaştırıyordu.

Hz. Sevde uzun boylu, vücutça ve hareketçe ağır bir hanımdı. Seri bir şekilde hareket edemediğinden dolayı, Vedâ haccında Müzdelife'den ayrılınacağı zaman o, herkesten önce yola çıkmak için izin istemişti. Öte yandan Hz. Sevde'nin en önemli meziyetlerinden biri cömertliği idi. Bu konuda Hz. Aişe hariç, diğer hanımlar arasında en ön sırada yer alıyordu. Bir gün Hz. Ömer, Hz. Sevde'ye bir kese göndermişti. Hz. Sevde, kesenin içinde ne bulunduğunu sordu. Para olduğunu öğrenince, bu paranın derhal fakirlere dağıtılmasını emretti.

Kendisini diğer Peygamber hanımlarından ayıran bir husus da, itaat ve teslimiyette çok ileri gitmesiydi.

Ayrıca Hz. Sevde, Hz. Peygamber (asm)'den hadis rivâyet eden kişiler arasında yer alır. Ancak kendisinden rivâyet olunan hadislerin sayısı beşi geçmez. Buhârî bu hadislerden birini kitabına almıştır. Abdullah b. Abbas, Yahya b. Abdurrahman ve Es'ad b. Zürâre Hz. Sevde'den hadis rivâyet etmişlerdir.

Hz. Sevde, vefatından önce kendi oturduğu odayı, buna bitişik odada oturan dostu Hz. Aişe'ye vasiyet etmişti. Böylelikle Hz. Aişe, kendi yattığı odanın bir tarafında, Hz. Peygamber (s.a.s) medfun bulunduğu için iyice sıkışmış olduğu yerini genişletme imkânı elde etmiş oldu.

İslâm tarihinin önemli kaynaklarından biri olan İbn Hişam'ın "es-Sîretü'n-Nebeviyye"sinde bu bilgilerin dışında bazı haberlere rastlanmaktadır. Buna göre, Hz. Sevde evlendikten bir süre sonra, Hz. Peygamber (asm) ve kızları ile münasebetlerinde bazı aksamalara meydan veriyordu. Yine aynı kaynakta, Rasûlüllah'ın Hz. Sevde'yi boşamaya niyetlendiği olayına da yer verilir.

Hz. Sevde, ölen eşinin kardeşi Süheyl b. Amr'ı Bedir savaşı esirleri arasında ve elleri bağlı olarak görünce şöyle dediği nakledilir:

"Ey Ebâ Yezid! Kendinizi nasıl teslim ettiniz? Şerefinizle ölemediniz mi?" Hz. Peygamber bunu duyunca ona:

"Sevde! Sen Allah'a ve Rasûlüne karşı mı geliyorsun?" deyince Sevde:

"Ey Allah'ın Rasûlü! Seni hak peygamber olarak gönderen Allah'a yemin ederim ki, Ebû Yezid'i böyle görünce bunları söylemekten kendimi alamadım." cevabını verdi.

Bunun üzerine Hz. Muhammed (asm) Sevde'yi boşamaya niyetlendi, ancak Sevde ona:

"Ya Rasulallah, beni boşama! Merhameten nikâhında tut! Beni kaybolmakla yüz yüze bırakma." diye yalvardı.

Hz. Peygamber de onun bu ricasını kabul etti.

Yine İslâm kaynakları, bu hadiseden sonra Hz. Muhammed (asm) ile evlilik hayatlarının pürüzsüz bir şekilde devam ettiğinde müttefiktirler.

Bu açıklamalardan sonra, İmam Gazali'nin temas ettiği gibi, Peygamberimiz. Hz. Sevde'yi sadece yaşlı olduğu için boşamak istemedi, zaten evlendiğinde yaşlıydı. Aile içinde bazı sıkıntılar oluşmuştu. Görüldüğü gibi, Hz. Sevde'nin hatasını kabul etmesi ve özür dilemesi üzerine Peygamberimiz onu boşamaktan vazgeçmiştir.

Kaldı ki, her ailede bu çeşit problemler olabilir. Hz. Sevde'nin kendi sırasını Hz. Aişe'ye vermesi ise bir kadının yapacağı en önemli bir fedakârlıktır. Hz. Aişe Hem genç ve güzel bir kadındı, hem de zekâsı, bazı üstün özellikleri ve kabiliyetleriyle Resulullah'a tam olarak muhatap olacak bir yaratılışa sahipti. Yoksa Allah Resulü'nü kendimize benzeterek bir karara ve hükme varırsak, bu yanıltıcı olduğu gibi, ona olan hürmetimize de gölge düşer.

Kısaca Hz. Sevde, Peygamberimize Hz. Hatice'nin üzüntüsünü hafifleten, ev işlerine bakan, altı çocuğa analık görevini yerine getiren ve en önemlisi "mü'minlerin annesi" unvanını kazanan bir hanımdır.

Kaynaklar:

- İbn Sa'd, Tabakâtül-Kübrâ, Beyrut, t.y., VIII/52-58;
- İbnül-Esîr, el-Kâmil fi't-Tarih, çev. M. Beşir Eryarsoy, İstanbul 1985, II/138 v.d;
- Muhammed Hamidullah, İslâm Peygamberi, çev. Salih Tuğ, İstanbul 1980, II/730-731;
- Mevlana Şiblî, Asr-ı Saadet, çev. Ö. Rıza Doğrul, İstanbul 1981, II/138-140.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet