Osmanlıda askerlere sakal bırakmak niye yasaktı?

- Osmanlı Devleti’nde askerlere sakal bırakmak yasaktı diye biliyorum. Onun yerine bıyık bırakmak gerekti (ya da genelde askerler öyle yapıyordu).
- Bu dine aykırı değil mi?
- Peygamberin sünnetini yasaklamak günah, hatta küfür değil mi?

Değerli kardeşimiz,

Bütün devirlerde ve Osmanlı askerinin tamamı sakalsız değildi. Belli rütbe ve durumlarda sakal bırakılırdı.

Genel olarak sakal bırakılmamasının sebebi sağlık tedbiri olabilir; devamlı seferde olan askerde, mikrop ve kir birikimine sebep olmasın diye genel olarak sakal yasaklanmış olabilir. Hasılı Osmanlı padişahlarının da askerinin de sakallı olanları vardır. Sakal bırakmayanların da kendilerince veya kurumca bir gerekçesi vardır.

Daha önemli bir İslami vazife gerekli kıldığında bir sünneti uygulamamak İslam’a aykırı değildir.

Sakal bırakmanın hükmne gelince:

Hz. Peygamber (asm), sakal bırakmayı fıtrata uygun davranışlar arasında saymıştır.(1)

Nitekim kendisi de sakal bırakıp güzelce bakımını yapmış(2), sakalını eninden ve boyundan kısaltmış(3), ashabına da gerekli bakımı yapmalarını tavsiye etmiştir.(4)

Hz. Peygamber’in (asm) sünnetine tabi olma hususundaki titizliğiyle bilinen sahabeden Abdullah b. Ömer de sakalının bir tutamdan fazlasını kesmiştir.(5)

Bu ve benzeri rivayetlerden hareketle bazı alimler, sakalın bir tutamdan fazlasını kesmenin müstehap olduğunu söylemişlerdir.(6)

Ayrıca Hz. Ömer’in (r.a.) de sakalını uzatanlara bir tutamdan fazlasını kesmelerini tavsiye ettiği rivayet edilmektedir.(7)

Konu hakkındaki hadisler ile sahabe uygulamalarını dikkate alan İslâm alimleri, sakal bırakmanın, yerine getirilmesi istenen doğal (fıtrî) bir fiil ve yapılması tavsiye edilen bir sünnet olduğunda ittifak ederken sakalı tamamen kesmenin hükmü konusunda ise farklı görüşler ileri sürmüşlerdir.

Bazı alimler sakalı bıraktıktan sonra kesmenin haram olduğunu söylerken(8) bazıları tahrimen mekruh, diğer bazıları ise tenzihen mekruh olduğunu söylemişlerdir.(9)

Genel olarak benimsenen “bir şeyin haram olması için onunla ilgili yasaklayıcı delilin sübut ve delâlet açılarından kati yani ihtimale kapalı olması gerektiği” yönündeki usul kuralı, sakalı tamamen kesmenin mekruh olduğunu söyleyen görüşün daha isabetli olduğu sonucunu vermektedir.

Buna göre Hz. Peygamber (asm) Efendimize uymak maksadıyla sakal bırakan ve sakalının sünnete uygun bir şekilde bakımını yapan kişinin bu amelinden dolayı sevap alacağını, ancak herhangi bir sebeple buna imkân bulamadıkları için sakalını tıraş edenlerin ise sünnete aykırı düşmekle birlikte bundan dolayı günaha girmeyeceğini söylemek mümkündür.

Kaynaklar:

1) Müslim, Tahâret, 56 (261); bk. Buhârî, Libâs, 64-65 (5892-5893).
2) Tirmizî, Şemâil, 50 (33).
3) Tirmizî, Edeb, 17 (2762).
4) İmam Mâlik, el-Muvatta', Şaʿr, 7.
5) Buhârî, Libâs, 64 (5892).
6) İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, 2/417-418, 550; 6/407; el-Fetâva’l-hindiyye, 5/358; İbn Hâcer, Fethu’l-bârî, 10/350.
7) Aynî, ʿUmdetü’l-kārî, 22/46-47.
8) Desûkī, Hâşiye, 1/90, 422-423.
9) bk. İbn Hacer, Fethu’l-bârî, 10/350; Dimyâtî, İ‘ânetü’t-tâlibîn, 2/386; Zühaylî, el-Fıkhü’l-İslâmî, 1/462.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet