Organ benzerliği, genlerin de benzerliği mi demektir?

- Organları benzeyen iki canlının genleri de birbirine benzer mi olmalı?
- Canlılarda dış görünüş benzerliği varsa moleküler olarak da benzer mi olurlar?

Değerli kardeşimiz,

“Organları benzeyen iki canlının genleri de birbirine benzer mi olmalı?” sorusunda bir yanlışlık var. Canlılardaki organlar yapı itibariyle hepsi benzerdir.

Mesela, akciğerlerin yapısı, kalbin ve böbreklerin yapısı ve çalışma sistemi bütün insanlarda aynıdır. Burada kastedilen herhâlde canlılardaki dış görünüşün genetik yapı ile ilgisi sorulmak isteniyor. Yani bu soru sahibi herhâlde ikinci soruda geçen konuyu yani, “Canlılarda dış görünüş benzerliği varsa moleküler olarak da benzer mi olurlar?” demek istiyor.

Böyle bir sorunun cevabı şöyle olacaktır:

Canlılarda dış görünüşe FENOTİP, genetik yapı benzerliğine de GENOTİP adı verilir.

Genotip, isminden de anlaşılacağı gibi genetik benzerliktir. Genetik yapısı aynı olan fertlerin dış görünüşü benzer olabileceği gibi, benzer olmayabilir. Çünkü genetik yapının fenotipte kendini belli etmesine tesir eden pek çok faktör vardır.

Bunları iki gruba ayırmak mümkündür. Birisi ferdin iç bünyesi, diğeri dış çevre şartlarıdır. Ferdin kendi bedeninde fiziki ve kimyevi pek çok molekül ve sistem arasında etkileşim ve farklı reaksiyonlar olabilir. Bunlar özellikle fertlerin embriyo safhalarında etkili olur.

Dış çevrenin özellikle yüksek radyasyonun, o çevrede bulunan canlıların embriyo safhasında genetik yapısı üzerinde bozucu veya farklılaştırıcı etkileri olabilir. Onun için hamile kadınların bu ortamlardan uzak kalması istenir.

Sonuç olarak:

Dış görünüşü aynı olan canlılar, genetik olarak benzer olabilecekleri gibi, farklı da olabilirler. Onun için dış görünüş genetik yapı benzerliğinde bir kriter veya ölçü birimi olarak dikkate alınmaz.

Diğer taraftan dış görünüşü aynı olan canlılar genetik bakımdan heterozigot veya homozigot da olabilirler.

Mesela bir fasulyede uzun boyluluk genini U, kısa boyluluk genini u ile gösterelim.

Genetik yapısı UU olan bir ferdin fenotip (dış görünüşü) uzundur.

Genetik yapısı Uu olan ferdin dış görünüşü de uzundur. Çünkü uzunluk geni kısalığa karşı dominanttır.

Bunların farklı kombinasyonları genetik kitaplarında anlatılır. Daha geniş bilgi için onlara müracaat edilmelidir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet