Baskı yapan, baskı mı görmüştür?

- Ben psikoloğa geçmişte baskı yaşadığımı anlattım. O da "Baskı yaşatanlar da aslında genellikle baskı gören insanlardır." (dedi).
- Bir psikolog bana bunu söyledi, mantıklı geldi bana ama bu ifade bir hakikate dayanıyor mu, yoksa kuru kuruya bir ifade mi?

Değerli kardeşimiz,

İnsanın karakterini, mizacını ve davranışlarını vb belirleyen faktörler birden fazladır:

Kişinin anne-babası başta olmak üzere atalarından aldığı genetik özellikleri, anne-baba eğitimi, çocukluğu, yaşadığı çevre ve olaylar, aile bireyleri ile ilişkisi, aile bireylerinin kendi aralarındaki ilişkiler, okuduğu, gördüğü ve etkilendiği şeyler vb. onun karakter ve davranışlarını belirlerler. 

Bu faktörler, farklı farklı derecede etkilidir. Ancak bunlardan hangisinin ne oranda etkili olduğunu tespit etmek uzun bir terapi süreci gerektirir. Öyle bir iki seansta hemen anlaşılacak kadar basit değildir.

Anne-baba veya çevrenin davranışlarının kişinin ileriki hayatında uzun süre olumsuz etkiler bıraktığı psikolojik bir gerçektir. Çünkü çocuk, anne-babasını veya yakın büyüklerini rol model aldığı için, onların davranışlarını büyüdüğünde bilinçsiz bir şekilde aynen taklit eder ve onlar gibi davranır.

Onlar baskı uygulamışlarsa, o da çocuklarına, eşine veya çalışanlarına aynı şekilde baskı uygulayabilir.

Bunun dışında psikolojide “travmanın tekrarı” denilen bir olgu var.

Buna göre, kişi çocukluğunda yaşadığı travmaları başkasına yaşatarak travmasını tedavi etmeye çalışır. Çünkü çocuklukta ebeveynler tarafından karşılanamayan / doyurulmayan psikolojik ihtiyaçlar veya yakın çevrenin çocuğa yaşattığı ağır psikolojik ve fiziksel travmalar, çocuğun ruhunda yaralar açar. Bunlara karşı çaresiz olan çocuk, zamanı geldiğinde açmak üzere yaralarını bilinçaltında saklar. Evlendiğinde ihmal edilme, eleştirilme, suçlanma, değersiz görülme gibi duygular yeniden alevlenir.

İşte burada evlilik hayatı çözümlenmesi gereken çocukluk travmalarının, deneyimlerinin bir aktarım alanı olarak ortaya çıkar. O da kendisinde travma oluşturan davranışları, eşine veya çocuklarına uygulayabilir.

Ancak "Travma yaşayan mutlaka travma yaşatır, insanlar anne-babalarını mutlaka rol model alır." diye kesin bir şey yoktur. Bu, kişinin şimdiki davranışlarının nedenlerini anlamada sadece bir ölçüdür.

Bunun dışında sizin sözünü ettiğiniz geçmiş yaşantılar, hassas karakterlere sahip kişilerde, yaşadığı travmatik olayın derecesine göre, daha büyük etki bırakabilir. Nitekim aynı olayı yaşayan bir kardeş daha az etkilenirken, diğer kardeş daha fazla tesir altında kalabilir. Bu durumu en iyi siz bilebilirsiniz.

Eğer, bugün yaptığınız bir davranış, geçmişte size yapılmışsa ve siz bunu fark ettiyseniz, bu çok olumlu bir gelişme anlamına gelir. Çünkü davranışlarımızın çok büyük bir kısmını bilinçaltı tepkilere göre yaparız, yani nedenini bilmeden yaparız.

Mesela, neden baskıcı olduğumuzu, neden şiddet yanlısı olduğumuzu, neden insanları sevmekten çekindiğimizi, neden mesafeli olduğumuzu bazen biz de bilemeyiz. Çünkü bilinçaltı bizi böyle yönlendiriyor.

Ancak bir uzman aracılığı ile bunun nedeninin bizim geçmişinizden kaynaklandığını öğrenir ve bunu biz de tasdik edersek veya o geçmiş günleri yeniden hatırlarsak, olay artık bilinçaltından bilince gelmiş olur. Bilince geçince onu kontrol etmek kolaydır.

Şimdi size düşen şey, baskı uygulama konusunda davranışlarınızı kontrol etmeye çalışmaktır. Bunun için de;

- Baskı uyguladığınız kişilerin bunu hak etmediğini,
- Sizin bir anlamda geçmişinizin kurbanları olduklarını sık sık düşünün.

Eğer sizin geçmişinizde böyle bir travmanız olmasaydı, muhtemelen siz de onlara uygulamayacaktınız.

Ayrıca eğer siz onlara baskı uygularsanız onlar da ileride çocuklarına, eşlerine baskı uygulayabilecekleri gerçeğini hatırınıza getirerek bu sorumluluktan kaçının...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet