Hz. Ömer, seçilen halifeye isyan edenin öldürülmesini istemiş midir?

Tarih: 14.06.2012 - 06:04 | Güncelleme:

Soru Detayı

- Hz. Ömer Efendimiz (ra)'in hançerlendikten sonra, halife seçiminde adayların isimlerini verip "Eğer itiraz etse öldürünüz, başını uçurunuz!" gibi ifadeleri gerçek mi?

- Bunu İslamî şefkat ile nasıl bağdaştırabiliriz?

- Siyaset anlamında, nasıl bir hikmeti olabilir bu çeşit sert davranmanın?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

- Hz. Ömer, vefat etmeden önce, “Ey müminlerin emiri! Bize tavsiyede bulunur musun?” diyen sahabilere şöyle demiştir:

“Size Resûlullah’ın kendilerinden razı olarak vefat ettiği ve cennet ehlinden olduklarını bildiği şu heyeti tavsiye ederim. Bunlar: Ali b. Ebi Talib, Osman b. Affan, Sa’d b. Ebi Vakkas, Abdurrahman b. Avf, Zübeyr b. Avvam, Talha b. Ubeydullah, bir de halife seçilmemek şartı ile Abdullah b. Ömer’dir. Seçim esnasında oylar eşit olursa, oğlum Abdullah’ın vereceği karara uysunlar. Eğer Abdullah’ın verdiği hükme razı olmazlarsa, Abdurrahman b. Avf’ın bulunduğu grubun adayını halife seçsinler.” 

Sonra Ensar’dan Ebu Talha el-Ensarî’yi çağırarak:
“Ey Ebu Talha! Cenab-ı Hak sizinle sürekli olarak İslam’ı aziz kılmıştır. Sen de Ensar’dan elli kişilik bir asker seç ve aralarından birini seçip halife tayin edinceye kadar bu şûra heyetinin kapısında bekle.”
 
Suheyb b. Sinan’a:
“Sen de Müslümanlara üç gün namaz kıldır.” 
 
Mikdat b. Esved’e:
“Beni, kabrime koyduktan sonra bu şûra heyetini bir araya getir, onları bir eve koy ve kendi aralarında birini seçsinler.”
 
demiş ve halkın ittifak ettiği halifeyi kabul etmeyip isyan edenin öldürülmesini söylemiştir. (bk. İbn Sa’d, Tabakat, Beyrut, 3/61; İbnü’l-Esîr, el-Bidaye ve’n-Nihaye Büyük İslam Tarihi, Çağrı Yayınları, İstanbul 1994, 3/72) 
- Bu konu İslam ümmetinin birliğini sağlamaya yönelik bir tedbirdir. Hz. Ömer bunu söylerken kendi düşüncesi olarak değil, Hz. Peygamber (asm)’den öğrendiğini tekrarlıyor ve uygulamaya çalışıyor.
 
Nitekim Peygamberimiz (a.s.m) şöyle buyurmuştur: 
“Eğer iki halife (farklı kesimler tarafından aday gösterilip) seçilirse, onlardan sonradan seçileni öldürün.” (Mecmau’z-Zevaid; h. no: 9010, 9011)
 
“Hiç şüphesiz bir şeyler olacaktır. Her kim, bu ümmet derli topluyken, onun işini dağıtmak isterse, kim olursa olsun hemen kılıçla (onun boyunun) vurun.” (Müslim, İmaret 14) 
- Bu hadislerden veya Hz. Ömer’in sözünden “Bir halife seçilmişken, ikinci bir halife adayını derhal öldürün.” şeklinde bir mananın anlaşılması asla doğru olmaz. Bilakis anlamamız gereken şudur: 
 
Şayet bir halife olduğu halde/veya seçildiği halde, başka biri kalkıp bu ilk halifeye isyan bayrağını açarsa, o zaman İslam ümmetinin bekası için bu ikinci halife adaylıktan çekilmesi için/veya ilan ettiği hilafeti bırakması için, her türlü barışçıl teşebbüsler yapılır, bu sevdadan vazgeçmesi için bütün gayretler sarf edilir. Her şeye rağmen vazgeçmezse ve zararı da ancak öldürmekle giderilecek durumdaysa ve öldürmekten başka bir çare kalmamışsa, o zaman öldürülür. (Nevevi, Şerhu Müslim, ilgili hadisin şerhi; Aliyyü’l-Kari, Mirkat, Beyrut, 1994, 7/258)
 

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

Bu içeriği faydalı buldunuz mu?
Yorum yapmak için giriş yapın veya kayıt olun