Ne zaman iman fayda vermez?

- Şu üç şey ortaya çıktıktan sonra, iman etmek fayda vermez:
1. Güneş, batıdan doğunca,
2. Deccal çıkınca,
3. Dabbet-ül-arz çıkınca. (Müslim, Tirmizi)

Bu hadisi şerifi nasıl anlamalıyız? İmanın yetmeyeceği tek durum güneşin batıdan doğması değil miydi? Diğer 2 maddeyi nasıl anlamalıyız?

Değerli kardeşimiz,

İlgili hadisin kaynağı için bk. Müslim, İman, 249; Tirmizi, Tefsiru sureti’l-Enam; 158.

Güneşin batıdan doğması çok fazla revaç bulduğundan bizde öyle bir kanı oluşturmuş olabilir. Yoksa, bize düşen akidemizi ayet ve sahih hadislere göre düzenlemektir. Bu iki hadis sahih olduğu gibi, aynı zamanda Enam suresinin “Rabbinin alâmetlerinden biri geldiği gün, daha önce iman etmeyen yahut imanıyla hayır kazanmayan hiçbir kimseye o günkü imanı asla fayda vermez” mealindeki 158. ayetin de bir nevi açıklamasıdır.

Kadı Iyaz’ın bildirdiğine göre, İmanın kabul olmasını engellediği ifade edilen bu hadisin hükmü, ehl-i sünnet alimlerinin, Muhaddis, Fâkih ve Kelamcılarının ittifakla kabul ettiği bir konudur(bk. Nevevi, Şerhu Müslim, 2/195).

Buhari’de imanın fayda vermeyeceği kıyamet alametlerinden yalnız güneşin batıdan doğması gösterilmiştir.

Ebu Hureyre anlatıyor: Hz. Peygamber (asm) şöyle buyurdu:

“Güneş batından doğmadan kıyamet kopmaz. Güneş batıdan doğunca, onu gören bütün insanlar iman edecekler. Fakat bu an (Kur’an’da zikredilen),

'Rabbinin alâmetlerinden biri geldiği gün, daha önce iman etmeyen yahut imanıyla hayır kazanmayan hiçbir kimseye o günkü imanı asla fayda vermez.' (Enam, 6/158) anıdır." (Buhari, Tefsir, 9, Rikak, 40)

Öyle anlaşılıyor ki, Buhari’de imanın makbul olmadığı zamanı, yalnız  “güneşin batıdan doğuşu” olarak zikredildiği için, daha çok bu meşhur olmuştur.

Bununla beraber, “güneşin batıdan doğması” -Ahmed b. Hanbel, Taberanî, Müslim, Nesai, Tirmizi, Darimi gibi bir çok hadis kaynağında- tövbenin kabul olmamasının sebebi olarak gösterilmiştir. (bk. İbn Hacer, 11/354-355)

Böyle bir çok kaynakta tövbenin kabul olmaması, Buhari’de de imanın kabul olmamasının sebebi olarak zikredildiğine göre, bunun ön plana çıkması işi tabiatının gereğidir. Aslında tövbe günahlardan dönmek olduğu gibi, iman da küfürden bir nevi tövbe etmektir.

Son olarak şu hususu da önemle belirtelim ki, Güneşin batıdan doğması ile Yecüc-Mecuc ve Deccal’ın çıkması arasından önemli bir fark vardır. Şöyle ki:

Deccal ile Ye'cüc-Me'cüc alameti, herkes tarafından bilinmez. Çünkü bunlar açıkça herkes tarafından bilinmez. Bu sebeple, bu iki alametin imanın ve tövbenin kabul olmamasının sebebi olması, yalnız bunları tanıyanlar için söz konusudur.

Oysa güneşin batıdan doğmasının gizli-kapaklı bir tarafı yoktur. Bu sebeple onu herkes görür ve neyin ne olduğunu anlar ve dolayısıyla da artık iman ve tövbe kapısı herkes için kapalıdır.

Buna göre, sorudaki hadis-i şerifi, bu üç şeyin hepsi gerçekleştikten sonra iman fayda vermez, dye anlamak mümkündür.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet