Müfessirin mezhep veya meşrep taassubu doğru mudur?

Değerli kardeşimiz,

Müfessirin Mezhep Taassubu

فَتَقَطَّعُٓوا اَمْرَهُمْ بَيْنَهُمْ زُبُرًۜا كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ “(İnsanlar, din) işlerini kendi aralarında parça parça ettiler. Her grup kendilerinde olanla sevinmektedir.” (Mü’minun, 23/53)

Hemen her dinde farklı mezhepler ve o mezhepler içinde farklı meşrepler çıkmıştır. Kişi, nasıl bir mezhep ve meşrep ortamında yetişmişse, dini ona göre algılar ve yorumlar. Mezhep ve meşrep, o kişi için bir gözlük gibidir. Siyah bir gözlükle bakan her şeyi siyah görür, yeşil bir gözlükle bakan ise her şeyi yeşil görür.

Müfessirin mezhep veya meşrep taassubu, Kur'an'ın yorumunda mühim bir etkendir. Kur'an'da var olanı anlamakla, anladığı şeyi Kur'an'dan sanmak birbirinden çok farklı şeylerdir. Güzel bir saraya tutulan aynalar, sarayı kendi renk ve şekillerine göre yansıtırlar. Kırmızı aynalarda görüntü kırmızı, eğri aynalarda görüntü eğri olacaktır. Onun gibi, Kur'an'a yönelen insanların zihin aynalarında ayetlerin yansıması, o kişilerin meslek ve meşreplerine göre olmaktadır. Zihin aynalarını renksiz ve düz yapabilenler, ayetlerin manalarını gerçekte olduğu gibi anlayabilirler. Yoksa az veya çok inhiraftan kurtulamazlar.

Zerkani, şöyle der:

“Her insanın mizacı, söz ve eserlerine yansır... Mesela, Sünnî birinin tefsirinde Ehl-i sünnetin nurları parlar. Mu'tezilî birinin ifadelerinden i'tizal kokuları gelir. Şiî birinin te'villerinden teşeyyu rüzgârları hissedilir." (Abdülazim Zerkani, Menahilu'l-İrfan, Mısır, 1360 h, II, 96)

“Her insan aklından razıdır.” denilir. Öyle görülüyor ki, her insan kendi mezhep ve meşrebinden de razıdır.

Hz. Âdem'den beri insanlar fırka fırkadır. Her bir fırkanın bir türlü mezhebi ve bir türlü meşrebi vardır... “Her grup kendilerinde olanla sevinmektedir.” (Mü'minun, 23/53 ve Rum, 30/32) muktezasınca, hepsi kendi mesleğini beğenip, onu başkalarının gittiği yola tercih eder. (Katib Çelebi, Mizanu'l- Hak fi İhtiyari'l - Ehak, Marifet Yay. İst. 1990, s. 198)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet