Müfessirin mezhep veya meşrep taassubu doğru mudur?
Değerli kardeşimiz,
Müfessirin Mezhep Taassubu
فَتَقَطَّعُٓوا اَمْرَهُمْ بَيْنَهُمْ زُبُرًۜا كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ “(İnsanlar, din) işlerini kendi aralarında parça parça ettiler. Her grup kendilerinde olanla sevinmektedir.” (Mü’minun, 23/53)
Hemen her dinde farklı mezhepler ve o mezhepler içinde farklı meşrepler çıkmıştır. Kişi, nasıl bir mezhep ve meşrep ortamında yetişmişse, dini ona göre algılar ve yorumlar. Mezhep ve meşrep, o kişi için bir gözlük gibidir. Siyah bir gözlükle bakan her şeyi siyah görür, yeşil bir gözlükle bakan ise her şeyi yeşil görür.
Müfessirin mezhep veya meşrep taassubu, Kur'an'ın yorumunda mühim bir etkendir. Kur'an'da var olanı anlamakla, anladığı şeyi Kur'an'dan sanmak birbirinden çok farklı şeylerdir. Güzel bir saraya tutulan aynalar, sarayı kendi renk ve şekillerine göre yansıtırlar. Kırmızı aynalarda görüntü kırmızı, eğri aynalarda görüntü eğri olacaktır. Onun gibi, Kur'an'a yönelen insanların zihin aynalarında ayetlerin yansıması, o kişilerin meslek ve meşreplerine göre olmaktadır. Zihin aynalarını renksiz ve düz yapabilenler, ayetlerin manalarını gerçekte olduğu gibi anlayabilirler. Yoksa az veya çok inhiraftan kurtulamazlar.
Zerkani, şöyle der:
“Her insanın mizacı, söz ve eserlerine yansır... Mesela, Sünnî birinin tefsirinde Ehl-i sünnetin nurları parlar. Mu'tezilî birinin ifadelerinden i'tizal kokuları gelir. Şiî birinin te'villerinden teşeyyu rüzgârları hissedilir." (Abdülazim Zerkani, Menahilu'l-İrfan, Mısır, 1360 h, II, 96)
“Her insan aklından razıdır.” denilir. Öyle görülüyor ki, her insan kendi mezhep ve meşrebinden de razıdır.
Hz. Âdem'den beri insanlar fırka fırkadır. Her bir fırkanın bir türlü mezhebi ve bir türlü meşrebi vardır... “Her grup kendilerinde olanla sevinmektedir.” (Mü'minun, 23/53 ve Rum, 30/32) muktezasınca, hepsi kendi mesleğini beğenip, onu başkalarının gittiği yola tercih eder. (Katib Çelebi, Mizanu'l- Hak fi İhtiyari'l - Ehak, Marifet Yay. İst. 1990, s. 198)
Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet
BENZER SORULAR
- Mezhep imamlarının her hükmü hak mıdır ve kusursuz mudur? Yoksa onlar da hata etmiş olabilirler midir?
- Bana çok vesvese geliyor. İmani konularda vesveseye maruz kalıyorum ve telaşlanıyorum. Mezhepler hakkında da vesvese geliyor? Kur'anda ve hadislerde mezheplerden bahsediliyor mu? Aydınlatır mısınız?
- Amelî mezhepler nelerdir?
- Kur'an'a elif harfi eklenip çıkarıldığı iddiası doğru mudur?
- "Meyelan, Matüridice bir emr-i itibarîdir, abde verilebilir. Fakat Eş’arî ona mevcut nazarıyla baktığı için, abde vermemiş..." Üstad'ın burada mezhepleri birleştirdiği söylenebilir mi?
- Ayetler arasında bir ilgi var mıdır?
- Hasbiyallahu lâ ilâhe illâ Hû, aleyhi tevekkeltu ve Huve rabbül arşıl azîm, ayetini yedi defa okuyanın her istediğinin olacağı doğru mudur?
- "Siz bu şiddetli imtihana girmek ve inceden inceye sizi kaç defa altın mı, bakır mı diye mehenge vurmak ve her cihette sizi insafsızca tecrübe etmek..." izah eder misiniz? Risale-i Nur mesleği ilk saffetini ve ihlas gerçeğini halen koruyor mu?
- "Milyonlarca dahilerin nüsus-u katıadan istihracıyla şecere-i tuba gibi teşaüb etmiş ve siyaseten ve maslahaten hangisinin hangi meselesine temessük caiz bulunmuş..." İzah eder misiniz?
- Azerbaycan'dan gelen on iki soruya cevap verir misiniz?