Korku namazı neden detaylı anlatılmış, evrensel mi?

Her ayetin evrensellik yönü var mı? Varsa bu konuların evrensel yönleri nedir?
Allah neden bize göre en önemli ve sık karşılaşılan uygulamaları kuranda zikretmeyip daha az uygulaması olan şeyleri zikretmiştir? Allah mesela neden Kuran’da insanın ömründe maksimum bir kere kılabileceği korku namazını detaylı anlatmıştır da her gün kılmamız gereken normal namazın nasıl kılınacağını anlatmamıştır? Mesela Allah neden bugün dünyada kimsenin bilmediği sadece o günün uygulaması olan ve bugün de uygulanması pek olası olmayan zıhar meselesini Kuran’da zikretmiştir? Bunun hikmetleri nedir?
Evrensel olarak açıklar mısınız?

Değerli kardeşimiz,

Kuran'da zikredilen bazı özel durumlar (korku namazı, zıhar gibi), o dönemdeki toplumsal sorunlara çözümler sunar ve evrensel ahlaki prensipleri ortaya koyar, kıyamete kadar gelecek benzer konulara ışık tutar, rol model olur, mesajlar verir.

Korku namazını tafsilatlı anlatmak, genel manada namazın ne derece önemli olduğunu vurgulamak içindir. Yani namaz öyle bir ibadettir ki, en zor şartlarda bile terkedilemez denmiş oluyor.

Zıhar meselesi ise bu tür uygulamalar, yeminler, adetler konusunda bir örnek mesabesindedir.

Demek ki bu tür konular birer model birer formül gibidir. Dünya durdukça her insana, her olaya ve her zamana hitap eden yönleri olabilir. Bu model ve formül örnek alınarak diğerleri de çözülür.

Bu yönleriyle her ayetin çeşitli evrensel yönleri olabilir.

Ayrıca bir şeyin günümüzde olmaması veya nadir görülmesi geçmişte de olmadığı veya gelecekte de olmayacağı veya başka kültürlerde bulunmadığı veya bulunmayacağı manasına gelmez.

Bu tür uygulamaların zikrinin başka hikmetleri de olabilir...

Şunu da unutmamalı ki, bu tür uygulamalar Kuran'da sadece bir kere geçiyor. Namaz, zekat gibi ibadetler ise onlarca, tevhid, ahiret, nübüvvet, ibadet, adalet gibi temel konular ise yüzlerce yerde açıkça, pek çok yerde ise zımnen geçiyor.

Bu kısa bilgiden sonra detaya gelince:

Öncelikle ifade edelim ki, harika ve derinlikli sorular sormuşsun. Sadece “ne söylendiği” değil, “neden böyle söylendiği” üzerine düşünmen ve hikmetlerini anlamaya çalışman, Kuran’ı anlamada ciddi bir derinlik arayışına işaret ediyor. Sorunu üç başlıkta ele alalım:

1. Neden bazı az rastlanan konular Kur’an’da detaylı? (Korku namazı, zıhar vs.)

Kur’an sadece pratik yasa kitabı değil, aynı zamanda bir ahlaki ve evrensel ilke rehberidir.

Kuran’ın amacı sadece:

"Her gün ne yapacağını gösteren bir kullanım kılavuzu olmak" değil; Allah’ın iradesini, adalet anlayışını ve kulluk bilincini öğretmektir.

Korku namazı neden anlatıldı? (Nisâ 102)

Korku namazı, savaş gibi uç bir durumda bile namazın önemini anlatmak için örnek verilmiştir.

Mesaj: “Allah ile bağını hiçbir durumda koparma. Savaşta bile olsan, içinden dua et, yönel.”

Bu, namazın evrensel değerini anlatır.

Bu ayetle doğrudan “şu şekilde kıl”dan çok, “her durumda Allah’ı unutmama” ilkesi verilir. Bugün savaşta olmasak da stres, kaos, tehlike anlarında bile kulluk bilincini kaybetmeme öğretisi evrenseldir.

Zıhar neden zikredildi? (Mücadele Suresi 1-4)

Zıhar, cahiliye döneminde kadınlara yapılan aşağılayıcı, haksız bir boşama şekliydi:

“Sen artık annem gibisin” denerek kadın boşanıyor sayılır ama evlenmesine izin verilmezdi.

Kuran, bu örneği kullanarak:
- Kadınların onurunu korudu,
- Ailede keyfî yetkiyi sınırladı,
- Boşama gibi ciddi bir konuda adalet ve sorumluluk getirdi.

Evrensel mesaj:

Kadın hakları, aile içi sorumluluk, keyfî yetkiyi sınırlama ve sosyal adalet ilkeleri getirildi.

Bugün “zıhar” uygulaması kalmamış olabilir ama:

Kadına karşı sözel şiddet, aile içi haksızlık hâlâ sürüyor.

Bu ayetler, bu tür durumlara karşı durmanın evrensel zeminini oluşturur.

 2. Kur’an neden beş vakit namazın şeklini detaylı anlatmazken korku namazını anlatır?

Kuran, detay değil ilke kitabıdır. Beş vakit namaz, Müslüman toplumda fiilî olarak uygulanarak ve Peygamber’in (asm) sünnetiyle aktarılmıştır.

Kuran’da namazın sadece şekli değil, aynı zamanda amacı, zamanı ve ahlaki etkisi üzerinde durulur:

“Namaz, insanı kötülükten alıkoyar.” (Ankebut 45)

Kuran, şekil yanında özellikle ruh kazandırır. Namazın nasıl kılınacağı ise, Resulullah (asm) uygulayarak gösterdi. Bu yüzden:

Kur’an ve Sünnet, tam bir sistemdir.

Kuran her şeyi detaylı vermedi çünkü uygulama rehberi olarak Sünneti takviye etti.

3. Kuran’daki ayetlerin evrensellik yönü nedir?

Her ayet ya doğrudan ya da dolaylı olarak evrensel bir mesaj içerir.

Ayet türü ve evrensel mesajlarından örnekler:

Zıhar (geçici uygulama): Kadın hakları, sözle incitme, adalet…

Korku namazı (az uygulanan)        Tehlike anında bile Allah’ı unutmama…

Savaş ayetleri: Meşru müdafaa, barış arzusu, zulümle mücadele…

Namaz, oruç, zekât: Beden-zihin-disiplin eğitimi, arınma, sosyal denge…

Özetle:

Allah neden herkesin yaşadığı şeyleri değil de az rastlanan şeyleri anlatıyor gibi görünüyor?

- Çünkü Kuran yalnızca uygulama listesi değil, değer ve ilke kitabıdır. Her örnek, bize evrensel bir ilke öğretir.

Korku namazı neden anlatıldı da beş vakit namazın şekli anlatılmadı?

- Çünkü korku namazı, “namazı her durumda terk etmemeyi” öğretir. Şekil sünnette gösterilmiştir.

Zıhar bugün yok, neden anlatıldı?

- Çünkü mesajı hâlâ geçerli: kadına adalet, sözlü şiddete karşı duruş, aile sorumluluğu.

Bu tür ayetlere “neden böyle söylenmiş” diye değil, “Bize ne öğretmek istiyor?” şeklinde yaklaşırsak Kuran bize bugün de yol gösterir.

İlave bilgi için tıklayınız:

Korku namazı

Zıhar

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet