Kırsal kesime yerleşen kabalaşır, av peşinde koşan aldanır ve iktidarla işbirliği yapan denenir, hadisi sahih mi?

- Kırsal kesimden peygamber gönderilebilir mi?
- İmam Ahmed der ki: Ahmed İbn-i Mehdi, Süfyan Ebu Musa, Vehb İbn-i Münebbih İbn-i Abbas kanalıyla bize gelen hadiste Peygamberimiz -salât ve selâm üzerine olsun şöyle buyurmuştur:
"Kim kırsal kesime yerleşirse kabalaşır, kim av peşinde koşarsa habersiz kalır, aldanır, kim de iktidarla işbirliği yaparsa denenir. Belası eksik olmaz."
- Kırsal kesimde yaşayan insanlar genellikle katı yürekli ve kaba olduklarından yüce Allah onlardan peygamber göndermez. Peygamberlerini hep medeni olan ve yerleşik hayat yaşayan şehirlilerden seçer. Nitekim Allah Tealâ buyuruyor ki:
"Senden önce de şehirler halkında, yalnız kendilerine vahyettiğimiz erkeklerden başka peygamber göndermedik."
- Acaba bu hadis doğru mu doğruysa bedevi ya da kırsal yerde yaşayanlarda gerçekten katılık var mıdır ve ayette kastedilen nedir?

Değerli kardeşimiz,

- Konuyla ilgili hem İbn Abbas, hem Ebu Hureyre’den -bazı nüanslarla- rivayetler vardır. Hadisin tercümesini iki rivayeti göz önünde bulundurarak arz ediyoruz.

"Kim kırsal kesime yerleşirse kabalaşır, kim av peşinde koşarsa gaflete düşer, kim de sultana / devlete veya Sultanın / devletin kapılarına gelirse / girerse fitneye uğrar / imtihanı ağı olur...”

hadisi, Ahmed b. Hanbel ve Bezzar rivayet etmiştir. (bk. İbn Hanbel, 2/440). Hafiz Heysemi, Ahmed b. Hanbel’in yaptığı rivayetin sahih olduğunu belirtmiştir. (bk. Zevaid, h. no:9256)

- Bu hadis rivayeti Kütübü Sittede de yer almıştır. (bk. Tirmizi, Fiten, 69)

Bedeviler niçin kabadır?

“Kim kırsal kesime yerleşirse kabalaşır.” manasındaki hadisi Ebu Yala rivayet etmiştir. Heysemi’ye göre bu hadisin ravileri güvenilirdir. (bk. Mecmau’z-Zevaid, h. no: 9299)

- Hadisteki ifadeler çölde, kırsal kesimde yaşayan ve göçebe hayat sürenlerin genel karakterine dikkat çekilmiştir. Çünkü, bedevilikte cehalet hâkimdir. Allah’a iman olsa bile bu imanları pekiştirecek fazla bilgi olmadığı için gönüllerin yumuşamasına katkı sağlayacak bir atmosfer oluşmuyor. Özellikle, İbn Haldun’un da ifade ettiği gibi, iklimin ahlak üzerindeki tesiri düşünüldüğü zaman, kırsal kesimde yaşayanların sert mizaca sahip olmaları beklenir.

“Bedevîler inkâr ve münafıklıkta şehirlilerden daha şiddetli; Allah’ın, Resulüne indirdiği hükümleri tanımamaya daha yatkındırlar. Allah her şeyi bilir, tam hüküm ve hikmet sahibidir.” (Tevbe, 9/97)

mealindeki ayette bedevilerin bu özelliğine vurgu yapılmıştır.

Av peşinde koşan niçin gaflete düşer?

Bunu şöyle açıklayabiliriz: Avcılık yapanlar genellikle tiryakilik derecesinde bir alışkanlık kazanırlar. Sürekli bir avı avlamak yolunda uğraş veren bir insanın Allah’ı, Allah’ın emir ve yasaklarını düşünmesi kolay değildir. Özellikle avcılık esnasında avcının bütün duyguları ve hissiyatı ilgili av hayvanına yoğunlaşmış olur.

Böyle şiddetli bir şekilde ava yoğunlaşan bir kimsenin özellikle avlama esnasında dini veya dünyevi ciddi işlerle meşgul olması söz konusu olamaz. İşte bu tamamen bir gaflettir ve gaflet mefhumunu çok güzel göstermektedir.

Devlet kapısında olanların fitneleri nasıl olur?

Bir ihtiyacı olmadığı halde, sadece maaş almak için devlet kapısında memur olanlar, çoğu zaman fasık ve zalim kimselerin maiyetinde çalışabilirler. Bu tür zalim kimselerin maiyetinde çalışanlar, onun Allah’a muhalif olan emirleri karşısında kalabilir. Allah’ın emri ile amirin emri arasında bir tercihe mecbur olan kimsenin gerçekten bir fitne/imtihanla karşı karşıya kaldıklarında şüphe yoktur. Bu durumda amirin dediğini yapsa, Allah’ı, Allah’ın dediğini yapsa amirini gücendirmiş olacaktır. (krş. Tufetu’ Ahvezî, 6/440)

- Şüphesiz bu genel manada yapılan bir uyarı, konuya bir dikkat çekmedir. Yoksa, her amirin zalim, her memurun böyle bir imtihanla karşılaşacağını düşünmek isabetli bir düşünce değildir.

Selef-i salihinden birçok kimsenin devlet kapısında kadılık ve benzeri işleri üstlenmekten kaçınmalarının sebebi bu gibi hadisler olsa gerektir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet