Evrim Bilimsel Bir Teori Midir?

Evrim bir teori bile olmadığı gibi, bilimsellikle uzaktan yakından alakasıda yoktur.Bütün temel bilim felsefesi ve epistemoloji kitaplarında bilimin tarifi, özellikleri, bilimselliğin kriterleri uzun uzun anlatılmakta, Kuhn,Popper ve Feyerabend gibi meşhur bilim felsefecileri bilimin yapısını tartışmaktadırlar.Kısaca özetlersek; bilim her an tekrarlanabilen deneylerle veya açıkça ölçülüp tartılabilen kıstaslarla belirlenebilen vakalarla ilgilenir.

Evrim bir teori bile olmadığı gibi, bilimsellikle uzaktan yakından alakasıda yoktur.Bütün temel bilim felsefesi ve epistemoloji kitaplarında bilimin tarifi, özellikleri, bilimselliğin kriterleri uzun uzun anlatılmakta, Kuhn,Popper ve Feyerabend gibi meşhur bilim felsefecileri bilimin yapısını tartışmaktadırlar.Kısaca özetlersek; bilim her an tekrarlanabilen deneylerle veya açıkça ölçülüp tartılabilen kıstaslarla belirlenebilen vakalarla ilgilenir.Geçmişte bir kere olmuş ve tekrarlanması mümkün olmayan hadiseler hakkında bilimin kriterleri uygun olmadığı için ancak spekülasyon yapılabilir.

Karl Popper'e göre bir teorinin bilimsel özellik tartışması için kendisinin doğru olmadığını bilimsel deneylerle ispatlama şans ve imkanını bize tanıması gerekmektedir.Mesela fizik, gerçek bir bilimdir.Çünkü, prensipte deneylerle çürütülebilecek tahminlerde bulunmaktadır.Bu bir bilim dalı için zaaf olmak şöyle dursun, sağlam bir temel oluşturmakta ve büyük avantajlar sağlamaktadır.Çünkü hataların ayıklanmasına imkan vermekte ve teorinin ''Tabiat''a uyum sancısını anlamlı kılmaktadır.Buna karşılık Popper'e göre evrimde Psikanaliz ve Marksizm gibi ''bilimsel'' değildir.Çünkü önemli bir defoları vardır:olgular onları daima doğrulayacak şekilde yorumlanmaktadır.

Bu durumda, ''Yanlışlanabilirlik'' temel bir kavram hüviyeti kazanmaktadır (buna ''Sınırları belirlemek kriteri''  denebilir).Böylece bir yanda deneysel olarak çürütülebilecek teoriler, diğer yandan ise, çok bulanık ve kesin testlere izin vermeyecek kadar sağlıksız teoriler söz konusudur.Birinci gruptakiler bilime ait, ikinci gruptakiler ise metafiziğe ait teorilerdir.Evrim teorisi ikinci kategoriye girmektedir.Evrim teorisinin asla bilimsel bir teori olmadığını vurgulayan Popper bunu net bir şekilde ifade etmektedir: ''Darwinizm'in test edilebilir bilimsel bir teori olmadığı,aksine sadece metafiziki bir araştırma programı, test edilebilir bilimsel teoriler için her türlü eleştiriye açık çok kaba bir çerçeve olduğu sonucuna varmış bulunuyorum...Darwinizmin hayatın menşe'ini açıklayabildiğini sanmıyorum.''(1)

Philiphe Janvier, metafiziki bir teorininde gerçek olabileceğini, fakat burada önemli bir kusurun ortaya çıktığını söylemektedir:''Evrim teorisini doğrudan test etmek pratik olarak imkansızdır.)(2)Çünkü yeryüzünde hayatın tarihçesi, ilk ortaya çıkışı ve gelişimi, karekare yaşanmış bir film şeklinde düşünülecek olursa, filmi geriye alıp yeni baştan seyretmek mümkün değildir.Geçmişte uzun bir (Jeolojik) zaman ölçeğinde gerçekleştiği kabul edildiğinden, evrimde deney ve gözlem sürecine girmemektedir.Dolayısıyla tabii bilimler açısından aksini ispat etmek mümkün değildir.Aksini ispat etme şansı veya imkanı vermeyecek (Aksi ispat edilmeyecek değil) şekilde kurulmuş olan bir teoride bilimsel nitelik teşımamaktadır.

En azını söylemek gerekirse önümüzde utanılacak ve şaşılacak bir durum vardır.Bir düşünce ki bilimsel olduğunu söylüyor, ama bilimsel ölçüme elverişli olamıyor.Gözlemlenemiyor, tekrar türetilemiyor, ölçülemiyor.
Ama müdafacıları, hayatın başlangıcı ve gelişmesi mevzuunda onun yüce ve çürütülmez bir gerçek olarak görülmesini istiyorlar.Böyle bir durumda, kendine saygısı olan her bilim adamının delilleri görmek isteyeceği düşünülür.Rus biyokimyacısı Alexandr Oparin, ''Peşinde olduğumuz şey eğer delil ise, onu hiçbir zaman bulamayacağımızı'' söyler.(3) Çünkü ona göre, biyolojik oluşumun ilk canlı varlığının  ne olduğu konusunda kimya ve fizikte olduğu gibi bir delil elde etmek mümkün değildir.

Eğer evrimi bilimin metodlarıyla ispatlayamıyorsak, en azından tersinide ispatlayamayız.Şüphesiz bu, doğru bir önermedir.Ama aynı şey bilim metodunun katı şartlarına uymayan bütün diğer teoriler içinde geçerlidir.Bir teorinin bilimsel manada kabul görmesi için çürütülmeye açık olması gerekir.Diğer bir ifadeyle bir teori, doğru veya yanlış olduğunun ispatlanması için denenebilmelidir.Mesela, Newton fiziği yanlışlanabilir bir teoridir.Newton kanunlarının doğru mu , yanlış mı olduğu deneye açıktır.Fakat evrim iddialarının bilimsel doğrular olduğu hiçbir şekilde belirlenemez.Darwin bile bu kadarını anlamıştır.1863'te yazdığı bir mektupta bu gerçeği kabul ettiğini gösteren şu satırlara yer vermiştir: '' Detaya indiğimiz zaman hiçbir türün değişmediğini ispatlayabiliriz(Yani herhangi bir türün değiştiğini ispat edemeyiz);Ayrıca teorinin temelini oluşturduğunu farzettiğimiz değişimlerin faydalı değişimler olduklarını ispatlayamayız''(4)  

O halde, bilimsel gözleme istinad etmeyen bu evrim görüşü, şahsi bir inanç meselesi olmalıdır.Teori hakkında söylenebilecek en iyi şey, onun hayatın nasıl geliştiğine dair birçok insanın paylaştığı, ne ispatlanabilen nede yanlışlanabilen bir inancı temsil ettiğidir.Şüphesiz herkes inançlarını, teorilerini ve şahsi kanaatlerini kendisi belirleme hakkına sahiptir.Ama evrim yanlıları teorilerinin sade bir inanç unsuru olmaktan öte birşey olduğunu iddia etmektedirler.Onlara göre evrim, ispatlanabilir olmasa da açık bir hakikattir, ve onlar evrimin temel doktorinlerine yönelik muhalefete hiçbir şekilde tahammül göstermezler.

Birçok evrimcinin görüşlerini ortaya koyarken sergilediği acımasız tavır ve alternatif görüşlere karşı gösterdiği aşırı tahammülsüzlük, dehşet verici bir durum olmasada bir an durup düşünmemiz için yeterlidir.Onların bu tavırlarında insanın ilk defa bir kozmoloji oluşturmaya başladığı zamandan beri bizde var olan bir davranış kalınını hissetmek mümkündür.Bugun evrimci, herşeyiyle ''Evrime iman eden sadık bir mümin(!)'' dir; Tabii seleksiyonla vaftiz olmuş, müjdeyi (Vahyi) yaymak ve diğer türdeşlerinin Darwinin doktrinlerini kabul etmeleri için tebliğe soyunmuştur.

bk.
(1)POPPER K.(1976): Unended Quest, An İntellectual Autobiography.The Library of living Philosophers In.. England
(2)JANVIER P.(1996): Phylogenetic classifications of living and fossil vertebrates.Bulletin De La Societe Zoologique De France (1997, Vol:122, Pp: 341-354)
(3)OPARIN A.(1961): Life Its Nature, Origin and Development  Oliver & Boyd, s.33 Edinburg
(4)DARWİN, C.(1887): Life and Letters, (ed) Francis Darwin (New York: Appleton). c.II s.67
(110 Soruda Yaratılış ve Evrim Tartışması - Prof.Dr.Arif SARSILMAZ)