İsra suresi 60. ayette geçen rüya ne demektir?

1) İsra 60. ayette geçen rüya ne demektir? 
2) Bu ayeti, sadece rüya şeklinde anlayan alimler kimlerdir?
3) Bu ayete göre Miraç mucizesi sadece ruhen mi olmuştur?
4) İmam Beyzavi ve İmam Nesefi miraç konusunda nasıl düşünüyorlar? Onlara göre Miraç sadece ruh ile mi yoksa beden ve ruh birlikte mi gerçekleştirmiştir?

Değerli kardeşimiz,

İlgili ayetin meali şöyledir:

“Unutma ki vaktiyle sana: 'Rabbin insanları ilim ve kudretiyle kuşatmıştır.' demiştik. Gerek miraçta sana gösterdiğimiz temaşayı, gerek Kur'an’da lanetlenen ve cehennemin dibinde biten o zakkum ağacını, sırf insanları deneme vesilesi kıldık. Biz onları korkutuyoruz da bu, onların azgınlığını artırmaktan başka bir işe yaramıyor.” (İsra, 17/60)

1) Alimlerin büyük çoğunluğuna göre, ayetteki “rüya” sözcüğü “rüyet” yani yakaza halindeyken uyanıkken görme manasınadır. Bu da Hz. Peygamber (asm) Efendimizin, Mescid-i Haramdan Mescid-i Aksa’ya yaptığı seyahatle ilgilidir. (bk. Taberî, Maturîdî, Semerkandî, Maverdî, İbn Atıyye, Beğavî, Razî, Kurtıbî, ilgili ayetin tefsiri) 

Müfessir Razî’ye göre, en sahih olan ve tefsircilerin ekseriyetinin görüşü budur. Bunun rüya olduğunu söyleyenlerin görüşü batıl ve hatalıdır. (Mefatih, a.y.)

2) Müfessirler arasında -kendi eserinde- bu ayeti tek görüş olarak “rüya” kabul edenlere rastlayamadık. Başka görüşlere yer verenler de aynı zaman da “yakaza halindeki rüyete” de yer vermişlerdir.

Ancak, alimler sahabeden veya belli başlı bazı tabiinden “bunun rüya olduğuna dair” görüşe de yer vermişlerdir. Örneğin, İbn Atıyye, “bunun uykudaki rüya olduğuna” dair bir görüşü Hz. Aişe’ye isnat etmiştir. Fakat ardından “bu görüşün alimlerin cumhuruna aykırı olduğu gibi, ayetin siyakında zikredilen 'fitne'ye yani imtihana da aykırı olduğunu” belirtmiştir. (Mefatih, a.y.)

3) Az önce de ifade edildiği üzere, bu ayetteki “rüya” kelimesi, “rüyet=yakaza halinde görme” manasındadır. Ayrıca ayette isra’nın ruhen olduğuna dair hiçbir ipucu yoktur. Kaldı ki, isra-miraç eğer yalnız ruh ile tahakkuk etseydi, bu meşhur ve harika bir olay niteliğini kazanmazdı. Müşrikler de buna itiraz etmezlerdi.

İslam alimlerinin büyük çoğunluğuna göre buradaki rüya kelimesi isra-mirac olayına işaret etmekte ve Hz. Peygamber (asm) Efendimizin bu seyahatinin rüyada değil, yakazada olduğuna delâlet etmektedir. Çünkü “rüyada Efendimize gösterilenlerin, insanlar için bir fitne / imtihan olduğu” mealindeki ifadenin delaletiyle buradaki “rüya” uykudaki rüya değildir. Çünkü rüyaların fitne olacak kadar bir yönü yoktur.

Nesefî’ye göre, buradaki “rüya”yı isra-miraç olayına yorumlayanlar, bu olayı yalanlayan müşriklerin işi rüyaya bağlamak istedikleri için Hz. Peygambere (asm) “Herhalde sen bunu rüyada görmüşsün?..” dedikleri için aynı ifade zikredilmiştir.

4) Beyzavî ve Nesefi de isra-miraç olayının “yalnız uykuda rüyada gerçekleştiğine dair” bir tek yorumu savunmuş değillerdir.

Onlar da diğer tefsir kaynaklarında olduğu gibi, değişik yorumlar yanında “isra-miraç” yorumuna da yer vermişler. Bu konuyu sahih hadislerde de görmek mümkündür. Örneğin, Buhari (h.no: 3888) ve Timizi (h.no: 3134) de İsra suresi 60. ayette yer alan rüya kelimesini, isra ve miraç olayında yakaza halindeki görmek olduğunu vurgulamışlardır. 

Beyzavî, İsra suresinin ilk ayetinin tefsirinde “İslam alimlerinin büyük çoğunluğuna göre isra olayının rûh ve cesetle birlikte gerçekleştiğine” yer vermiştir.

Nesefî de aynı ayetin tefsirinde “alimlerin cumhuruna göre, isra-miraç olayının yakaza halinde, ruh ve bedenle birlikte gerçekleştiğini” bildirmiş ve “çünkü ne rüya görenin ne de uykuda olanın (bu gibi şeyleri görmesinin) hiçbir kıymet-i harbiyesinin olmadığını” da söyleyerek bu konudaki düşüncesini pekiştirmiştir.

Özetle, isra-miraç mucizesi uyanıkken ruh ve bedenle beraber gerçeklemiştir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Peygamber Efendimizin Kur'an'da bahsedilen mucizeleri.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet